Zġyadxan nəBĠBƏYLĠ

 
111 
mərkəzi,  orada  fasiləsiz  çevik  növbətçilik  fəaliyyətini  davam 
etdirməlidir. Bölgədə  idarətemə  mərkəzləri  yaradılmalı, fasilə-
siz çevik növbətçilik təşkil etməlidir. 
Bütün bölgədə idarələrlə birbaşa telefon rabitəsinin olması 
yerlərdə  yaranmış  vəziyyət  barədə  informasiyanın  aşağıdan  yu-
xarıya, müvafiq tədbirlərin görülməsi üzrə sərəncam və göstəriş-
lərin isə yuxarıdan aşağıya dərhal çatdırılmasına imkan verir. 
Ehtimal edilən və ya baş vermiş fövqəladə hadisə barədə 
informasiya gündəlik idarəetmə təşkilatları tərəfindən tabeçilik 
üzrə yuxarı təşkilata, oradan respublika fövqəladə hallar komis-
siyasının operativ əməliyyat növbətçisinə verilir, çevik növbət-
çi informasiyanı dərhal həmin komissiyanın sədrinə və respub-
lika MM qərargahının rəisinə çatdırmağa borcludurlar. 
 
 
9.3. Fövqəladə hallarda əhaliyə xəbərdarlıq 
 
Ölkədə baş verən təbii fəlakətlərin və texnogen qəzaların 
nəticələrindən  əhalinin  mühafizəsində  mükəmməl  təşkil  olun-
muş təcili xəbərdarlığın təşkili böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ona 
görə də, bu sahəyə xüsusi diqqət və qayğı gərəkdir. Hələ 1992-
ci  ildə  Respublika  Nazirlər  Kabinetinin  qərarı  ilə  ölkəmizdə 
mülki  müdafiənin  xüsusi  xəbərdarlıq  və  rabitə  sistemi  yaran-
mışdır və bu sistemin təşkil olunduğu gündən müntəzəm fəaliy-
yət göstərir. 
Respublika xəbərdarlıq və rabitə sisteminin tərkibinə Ra-
bitə Nazirliyinin rəhbərliyi, habelə onun birlik, idarə və müəs-
sisələrinin rəisləri, Dövlət Teleradio Şirkətinin rəhbərliyi və öl-
kədə daxili rabitə vasitələri olan bütün nazirliklərin, dövlət ko-
mitələrinin,  birliklərin  və  şirkətlərin  başçıları  daxil  edilmişdir. 
Bu xidmətin əsas vəzifəsi mövcud rabitə vasitələrinin və xəbər-
darlıq sistemlərinin  sabit işini  təmin etməkdən, fövqəladə hal-
larda bu sistemlərdən istifadə edərək baş vermiş hadisə barədə 
xəbərləri və ətraflı məlumatları birinci növbədə rəhbər kadrlara - 

---

 
112 
xalq təsərrüfatı təşkilatlarının başçılarına, eləcə də əhaliyə təcili 
çatdırmaqdan ibarətdir. 
Respublikamızın  bütün  ərazisini  əhatə  edən  xəbərdarlıq 
və rabitə xidməti sistemi aşağıdakı rabitə idarələri vasitəsilə hə-
yata keçirilir: 
-  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında  -  İstehsalat-Texniki 
Rabitə İdarəsi vasitəsi ilə; 
- Bakıda - Telefon Rabitəsi İstehsalat Birliyi vasitəsi ilə; 
-  Respublikanın  başqa  şəhər  və  bölgələrində  -  telefon 
qovşaqları  vasitəsi  ilə.  Respublikamızda  qəbul  olunmuş  möv-
cud qaydaya müvafiq olaraq fövqəladə hallarda işi təşkil etmək 
üçün  birinci  növbədə  respublikanın  rəhbər  kadrları  xəbərdar 
edilir. 
Bu  məqsədlə  xüsusi  idarəetmə  məntəqələri  yaradılmalı 
və orada daimi fəaliyyət növbətçisinin otağında mərkəzi xəbər-
darlıq  dayağı  qurulmalıdır.  Buradan  Bakı  şəhərinin  ərazisində 
yerləşən  bütün  ATS-in  hamısına  birbaşa  rabitə  xətti  çəkilməli 
və  bunlar  ATS-lərdəki  mərkəzləşdirilmiş  çağırış  qurğularına 
qoşulmalıdır. Çağırış qurğularına həmin ATS-dən istifadə edən 
bütün rəhbər kadrların ev və iş telefonları qoşulmalıdır. 
Əlbəttə ki, eyni zamanda baş vermiş hadisə barədə məlu-
mat  yerli  əhaliyə  də  çatdırılmalıdır.  Beynəlxalq  qaydaya  görə 
fövqəladə hallarda adamların vaxtında xəbərdar edilməsi və ya-
ranmış şərait barədə onlara müntəzəm məlumat verilməsi ölkə-
mizdə  əhalinin  mühafizəsinin  əsas  prinsiplərindədir.  Bu  məq-
sədlə  idarəetmə-xəbərdarlıq  mərkəzlərindən  bütün  televiziya-
yayım  kanallarından,  çox  milyonlu  abonenti  əhatə  edən  radio 
qovşağından  şəhərlərdəki,  bölgə  mərkəzlərindəki  meydanlarda 
və müəssisələrdə quraşdırılmış elektrik səsucaldan və bütün te-
lefon vasitələrindən istifadə edilməlidir. 
Bütün xəbərdarlıq mərkəzlərinin və sistemlərinin texniki 
cəhətdən saz və həmişə hazır vəziyyətdə saxlanılması Respub-
lika Rabitə Nazirliyinin bir saylı vəzifəsi olmalıdır. 

---

 
113 
Qeyd  edək  ki,  əhalinin  və  mühüm  əhəmiyyəti  olan  mə-
kanların qorunmasını təşkil etmək üçün ölkəmizdəki rabitə-xə-
bərdarlıq sistemlərinin Dünya-Avropa sistemlərinə uyğunlaşdı-
rılması da günün zəruri tələblərindəndir. 
 
 
9.4. Respublika əhalisinin mühafizə və  
özünü mühafizəyə hazırlanması 
 
İnsanlara  fövqəladə  hallarda  mühafizə  və  fəaliyyət  qay-
dalarının öyrədilməsi mülki müdafiənin əsas vəzifələrindən bi-
ridir. Bu, respublika hökuməti tərəfindən təsdiq edilmiş müva-
fiq Əsasnamənin tələblərinə uyğun yerinə yetirilməlidir. 
Əhali mühafizəyə hazırlanarkən aşağıdakı əsas prinsiplər 
rəhbər tutulur: 
-
 
mühafizə məsələləri ümumən ölkənin 8 yaşdan yuxarı bü-
tün əhalisinə öyrədilməlidir. Bu zaman 8-16 yaşlı şəxslə-
rə - fövqəladə hallarda mühafizənin üsul və qaydaları, 16 
yaşdan yuxarı şəxslərə isə, bundan əlavə, qəzaların və fə-
lakətli hadisələrin nəticələrini aradan qaldırmaq üzrə fəa-
liyyət qaydaları öyrədilir; 
-
 
mühafizə  biliklərinin  öyrədilməsi  icbari  xarakter  daşıyır 
və vətəndaşların borcu sayılır. Tabeliyindən, mülkiyyətin-
dən  və  təsərrüfat  istiqamətindən  asılı  olmayaraq  bütün 
dövlət  və  qeyri-dövlət  təşkilatlarının,  müəssisə  və  təşki-
latların  rəhbərləri  öz  tabeliyindəki  şəxslərin  fövqəladə 
hallarda  mühafizəyə  hazırlanmasını  təşkil  edir  və  bunun 
üçün məsuliyyət daşıyırlar; 
-
 
mühafizə məsələləri əsasən yerli şəraiti, sahənin xüsusiy-
yətini  nəzərə  almaqla,  əhalinin  müxtəlif  qruplarına  fərqli 
surətdə öyrədilir. Mühafizə tədbirlərini öyrətmək üçün öl-
kənin  bütün  əhalisini  şərti  olaraq  bu  qruplara  aid  edilər, 
rəhbər heyyət, hərbiləşmiş dəstələrin hərbi şəxsi heyyətlə-
ri; bu dəstələrə cəlb edilməyən sənaye və kənd təsərrüfatı 

---