A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 201 

ki, bu bir dilənçi arvaddı. Bürünüb köhnə bozarmış çarşaba. 

Elə büzüşüb, elə büzüşüb və çarşaba da elə bürünüb ki, heç üzü 

də görünmür və bunun zənən cinsindən olduğu tək bir 

çarşabından bilinir. Görünür, xəzri bu biçarəni bir günə salıb 

ki, elə  üşüdüb ki, o da öz əsas peşəsini, yəni ki, dilənməyi 

yadından çıxarıb və heç kəsdən də heç bir şey istəmirdi. Və 

çarşabına da elə  bərk–bərk bürünmüşdü ki, guya bu nimdaş 

çarşabın bir istisi var. Arvad başını, üzünü, bütün vücudunu 

çarşab altında elə yaman gizlətmişdi ki, heç barmağının ucu da 

çıxmırdı bayıra və elə də hərəkətsiz idi ki, doğrudan da, bunu 

daş bilmək olardı. Amma külək bərkidikcə o daha da 

büzüşürdü və  məlum olurdu ki, çarşabın altındakı daş deyil, 

insandır və həm də canlı insandır. Mən buna pul vermək fikrinə 

düşdüm və bu məqsədlə  də saldım  əlimi cibimə.  Əmma ki, 

bütün xırda pullarım qalmışdı o biri şalvarımın cibində  və bu 

şalvarımın cibində isə hədiyyə almaq üçün götürdüyüm bir şax 

əllilikdən savayı bir qara köpük də tapılmadı. Mən də ki, allah 

şahiddir o varlı  şəxslərdən deyiləm ki, hər tində dilənçiyə bir 

əllilik bəxşiş eləyəm.  Əslin istəsən heç varlı adamların içində 

də, hələ əllilik demirəm, heç onluğu da yolçuya paylayana mən 

rast gəlməmişəm. Və bu da əlbəttə haqdı. Adam yolçuya onluq 

bağışlasa, bəs onda daha hörmətli bir adamın evinə qonaq 

gedəndə ona neçəlik hədiyyə alıb aparsın gərək? Məsələn, 

uzağa niyə gedək? Heç insafdı ki, mən indi qonaq getdiyim 

adamlara, yəni ki, canım-ciyərim bircə  oğlumun canı-ciyəri 

olan adamlara əlli manatlıq hədiyyə almaq istədiyim bir halda 

heç tanımadığım bir dilənçini də layiq görüm həmin məbləğə? 

Yox, əlbəttə, yox! Və mən dilənçinin yanından düz keçdim və 

heç vicdan əzabı da çəkmədim, ona görə ki, bu dilənçi heç 

istəmirdi də bir şey məndən.  Əgər o istəsəydi və  mən 

verməsəydim, bəlkə onda bir narahatlıq duyardım. Amma yenə 

də özümü təmamən sakit eləmək üçün müraciət etdim oğluma: 

Adə! Xırdan yoxdur ki? Oğlum fikirli halda başını buladı, 

amma mən  əmin idim ki, o, heç mən dediyimi eşitmədi də, 

downloaded from KitabYurdu.org

---

 202 

çünki bu dəmdə onun fikri tamamilə ayrı bir yerdə idi və indi o 

yaşayırdı başqa bir aləmdə. Dəhlizə çatanda mən döndüm bir 

də dala baxdım və gördüm ki, bir nəfər milis dürtmələyə–

dürtmələyə qarını qovur ki, bu küçədə dilənmək olmaz. Bir 

istədim dönəm, deyəm ki, yazıqdır, dəymə, o heç ağzın açıb 

dinmir, sora fikirləşdim ki, nə işimə? 

Bu milis tayfasıyla iş açmaq cəncəldir. Bir də görürsən tutdu 

mənim də yaxamdan ki, gedək uçastaka. Bu bir məxluqdur ki, 

dinin–məzhəbin bilmək olmaz. Oğlum məni fikirlərimdən 

ayırıb dartdı yuxarı pilləkənlərinən. Mən yenə dedim: 

–Ay Fərhad, axı yaxşı deyil əliboş getmək. Gəl qayıdaq, 

sabah bir şey alıb gələrik. 

Amma Fərhad qoymadı ki, qoymadı. Dartdı  məni düz 

üçüncü mərtəbəyə. Qapının zəngini basdı. 

Mən bir də dedim: – Vallah, heç yaxşı olmadı. 

Biabırçılıqdır. 

Sözümü qurtarmamışdım ki, qapı açıldı, kök bir arvad, 

deyəsən qızın anası idi, qapıya çıxdı və bizi görcək çığırdı:  

–Oho, Farik, pirvet. Skolko let, skolko zim. Gta tvoy oteü? 

Mən  əvvəl duruxub qaldım. Gördüm ki, arvadın qaşı-gözü 

qapqaradır. Dedim, bəlkə  məni ayrı millət bilib. Azərbaycanlı 

olduğumu bildirməkçün dedim: 

–Xoş gördük.  

Dedi: 

–Pirvet! Pirvet! Zaxadi! 

İçəri girdik. O biri otaqdan bir kişi gəldi. Deyəsən, kök 

arvadın əri idi. Arvad dedi: 

–Paznakomsa Mikael, eta ates Farik. 

Və Mikael deyilən mənə yanaşıb əl verdi: – Mı oçen rad – 

dedi – Kak delo? 

Mən yaxşı başa düşmədim və odur ki, gülünc vəziyyətə 

düşməməkçün onun bu sualını cavabsız qoymağı daha münasib 

bildim. Bizi otağa dəvət elədilər. Yenə  də urus dilində. 

Təəccüb məni bürümüşdü. Yəni ki, bu mənimçün təzə bir 

downloaded from KitabYurdu.org

---

 203 

məsələ deyildi. Mən çox gözəl bilirdim ki, bir çox mədəni 

ailələrdə başqa dildə danışmaq dəbdir,  ələlxüsus da belə 

ailələrin gəncləri üçün öz dillərini bilmək mandır. Bilirdim ki, 

bəzi ailələrdə cavan oğlanlar öz ana dillərində yeddimərtəbə 

küçə söyüşündən qeyri heç bir söz bilmirlər və cavan qızlara 

isə söyüş söymək  əyib və yaraşmayan bir iş olduğundan öz 

dillərini öyrənməyə  də heç bir ehtiyac qalmır və bu səbəbdən 

də  işti-şayət təsadüfən bir yerdə, məsəlçün azərbaycanca  şer 

oxunduğun eşidəndə bu onlara Afrika meşələrində yaşayan 

buşmenlərin dili qədər  əcaib gəlir və onlar qulaqlarını tutub 

qaçırlar. Bəli, bunlar hamısı öz yerində, bunların heç biri 

mənimçün təzə  xəbər deyil. Məni  ən çox təəccübə  gətirən bu 

idi ki, Fərhad da bu işə zərrə qədər təəccüblənmədi. Və indiyə 

qədər danışmışdı  mənə  təzə qohumlarının hər işindən, ta 

taxtabitilərinin sayına qədər demişdi, amma bu 

xüsusiyyətlərindən heç bir şey deməmişdi. Hələ bu sənə 

peşkəş, ona nə deyirsən ki, Fərhad özü də bunlarnan bunlar 

kimi qırıldadırdı. Bir istədim qurumsağın qulağından tutub 

şilləni çəkim üzünə, sonra öz-özümə dedim ki, ay axmaq, 

neynəyirsən, başına at təpməyib ki? Hə, sözün qısası, əyləşdik 

otaqda. Otaqları çox bər-bəzəkli idi. Da nə sayım, bütün 

mədəni ailələrdə olması vacib olan şeylər burda cəm olmuşdu. 

Televizor, radio, yumşaq mebel, royal və i. a. 

Az sonra qızın (gəlinimi deyirəm) özündən balaca bacısı və 

qardaşı otağa keçdilər. Məni görüb təəccüblə üzümə baxdılar. 

Sonra qız  şalvarımın balağına baxdı  və barmağıyla 

qardaşına da göstərdi və o da baxdı mənim şalvarımın balağına 

və hər ikisi bərkdən qəhqəhə çəkib güldülər. Atası da bunların 

gülməklərini görüb oturduğu yerdən durub gəldi və  mənim 

şalvarımın balağına baxıb qəhqəhə  çəkdi, xeyli güldü və bir 

qədər sakitləşəndən sonra qışqırdı: Lyalya, Lyalya (arvadının 

adı Leyla idi) ti tolko basmatri qaqoy şiroki bryuk, pryama 

klyoş, mojno Meriçka öbka delat. 

Və arvadı da mənim şalvarıma baxıb qəh-qəh çəkdi və xeyli 

downloaded from KitabYurdu.org

---