Aydın Paşayev
Yüklə 2,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sünbülə
- Sünbülü
- Sürəyyanı
- Sürəyyatək
348 Burada Ərzincan hakimi Məlik Fəxrəddin Süleyman pey- ğəmbərlə müqayisə olunur və onun hökmdarlığı Süleymanın Ģahlığına bərabər tutulur. Sünbülə (məc. kos.) – Astronomiyada on iki bürcdən birinin adı, Sünbülə bürcü. Ərəb sözüdür, mənası baĢaq deməkdir. Sünbül döndü ətirli, təravətli sünbülə, Əsədin pəncəsinə qolazlandı Sünbülə (SX-30). XuĢə ġir bürcündən sonra yerləĢən bürcdür. XuĢə sözünün hərfi mənası baĢaq, kövĢən deməkdir. Burada Ģair xuĢə, sünbül, Sünbülə sözlərinin lüğəvi və omonimik mənasından geniĢ isti- fadə edərək çox incə Ģairanə məcazlar yaratmıĢdır. Beytin mə- nası budur: XuĢə - baĢaq bürcü Məhəmmədin gəliĢindən feyz alıb təzə-tər sünbül kimi oldu və öz qüdrətini göstərmək üçün Sünbülə bürcünü ġir bürcünə atdı.
rinci, yazdığı “Yeddi gözəl” əsərini hünər tarlasından dərdiyi sünbülə bənzədir. Ġkincisi, Sünbülə bürcü nəzərdə tutulur. Qarğım hünərimin əkin yerindən Sünbülü qaldırıb Ütaridə tən. Nağılçı sevməsə nağıl deyəni, Sünbülə çox sevər bu sünbüləni (YG-309). Burada Körpə Arslan Ģah (bax) da metaforik Ģəkildə Ütaridə bənzədilir. Yəni Ütarid (Körpə Arslan) mənim sünbülümü (“Yeddi gözəl”imi) Sünbülə bürcünə çevirib Ģəxsi evi etdi. Sünbülə, Gün (qoĢa məc. kos.) – Məhəmməd peyğəmbərin sarı saçları gecə iĢıq saçan Sünbülə ulduzuna, həm də sarı sün- bülə, Məhəmməd peyğəmbərin özü isə GünəĢə bənzədilir. Gün- düzlər Sünbülənin Ģüası görünmədiyi üçün Məhəmməd peyğəm- bərin saçı və üzü GünəĢ kimi kainatı iĢıqlandırır. Sünbül saçı – Sünbülə, Ģölə saçır gündüzə, Gövhəriylə dürr səpir, inci səpir Gün düzə (SX-33).
Həməlin sinəsində qurdu Sürəyya taxtı, Gül-çiçəyin ordusu düzə axdı, nə axdı (SX-30).
349 Sürəyya bürcünün üç hissəsi Sur (Öküz) bürcündə, bir hissəsi isə Həməl bürcündə olduğu üçün Ģair onu taxta bənzətmiĢdir. Çətir tərlanıyla tutsun ünqanı, Qızıl tacla tutsun o, Sürəyyanı (Xġ-34). Yasəmən gülü Sürəyyaya bənzədilir. Yasəmən – türk gözəli, çadır qurub düzəndə,
Burada yasəmən türk gözəlinə və metaforik Ģəkildə çadır quran insana da bənzədilmiĢdir. AĢağıda isə Türkütaz (bax) və Türkünazın (bax) yataq otağı səmada Sürəyyaya bənzədilir. Gecəylə, arzum da yerinə gəldi, Taxtın Sürəyyatək göyə yüksəldi (YG-156). ġair Leylini Sürəyyaya bənzədir. Leyli göy üzündə Sürəyya kimi Gözündən dənizə səpirdi inci (LM-247).
sına bənzədilir. Bir üzük halqasıtək bu dünya dar deyilmi? BaĢın keçsə halqaya adına ar deyilmi? Köpək kimi Sürəyya xaltası salan olma, Ġsanın yükü altda eĢĢəktək qalan olma (SX-112). Bu üzüyə bənzər dar dünyada nə qədər əyləncəli bərbəzək varsa, hamısı sənə köləlik xaltası olub, əgər belə olmasaydı, Sürəyya pleyadası Böyük Köpək bürcünün xaltası olardımı? Qədim münəccimlərin təsəvvürünə görə Sürəyya pleyadası Böyük Köpək bürcünün xaltasıdır.
- ġ - “ġadırvan mirvarid” (id.) – Orta əsr ġərq musiqi havaların- dan biri. “ġadırvan mirvarid” oxuyan zaman Mirvari saçırdı dodaqlarından (Xġ-167).
obraz adı. 350 Xalqa yağı Ģah vardı, zülmkarın biriydi, Həccacdan da betərdi, lap qəddarın biriydi (SX-126).
yət”də obraz adı. ġah əmr eylədi ki: “Dayanmaq olmaz, O əldən getmiĢi tez edin xilas... (LM-182). ġah (an.) – “Kəniz satan padĢahın hekayəti”ndə obraz adı. ġah nə qədər həlim, mehriban oldu, Kənizlər o qədər qudurğan oldu (YG-165). “Yeddi gözəl” əsərinin filoloji tərcüməsində bu Ģahın “kəniz satan” ləqəbi olması da qeyd olunmuĢdur: “ġah özündən o qədər kəniz uzaqlaĢdırdı ki, (axırda) “kəniz satan” (ləqəbilə) məĢhur oldu.
Mehdini nəzərdə tutur və Körpə Arslan Ģahı dünyanın Ģahı hesab edilən Mehdi adlandırır. Sənsən bu dünyanın qüdrətli Ģahı Dünyamız gözləməz özgə pənahı (YG-307). Orijinalda Ģah yerinə, qaim getmiĢdir. Qaim (sabit, möhkəm) – Mehdinin ləqəbidir. Dünya fəsad, günah, hərc-mərclikdə bo- ğulan zaman Qiyamət gününün ərəfəsində Ġmami-Qaim (Mehdi) ağ atın üstündə zühur edib dünyanı təmizləyib, ədalətli, din və imanı, rifah və xoĢbəxtliyi bərpa edəcəkdir. ġair Körpə Arslanı həmin Ġmami-Qaimlə müqayisə edib deyir: “Sən zəmanənin Qaimisən, odur ki, fitnə-fəsadı, zülmü aradan götürdüyün üçün əsl Qaim imam Mehdi səndən çəkinib zühur etmir”.
zərdə tutur. O, eyni zamanda burada Ġskəndəri divləri kəməndə salan Süleymana, özünü isə metaforik Ģəkildə çox Məcnunu çöl- lərə salan Leyliyə bənzədir. ġah Süleyman kimi div salsa bəndə, Çox Məcnun çöllərə salmıĢam mən də (Ġ-368). ġah Arslan (xat. an.) – Nizami Qızıl Arslanı nəzərdə tutur. Qızıl Arslan Səlcuqilər dövləti zamanında Azərbaycanda hökm- Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|