Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2. Milli idealda Azərbaycançılıq
127
“dolu cibli boşboğazlar, peysəri kal, beyni cazlar, azkən çoxlar, xosunlaşan sürü-sürü yerlibazlar, dartmanlar, sürünənlər, sülənənlər, ölkələrə tank yeridən həşəratlar, qan üstünə maska çəkən deputatlar” aramızdan çıxacaqdır. Şair yalnız demokratik dünyamn doğuşunda xalqla şəxsiyyət, sənətkarla xalq arasında vəhdət və eyniyyət təsəvvür edir. Xəlil Rza Ulutürkün poetik təfəkküründə milli özünüdərklə bağlı zəngin ideya-fikir qaynaqları güclüdür, qüdrətlidir.
Azərbaycançılıq Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlətçiliyi ilə möhkəm bağlıdır. Bu barədə nəzəri ideoloji olaraq R.Mehdiyev, S.Xəlilov, Ə.Daşdəmirov, N.Cəforov, N.Şəmsizadə, M.Yusifov, R.Aslanova, Ə.Abbasov, T.Quliyev, Y.Türkel, S.Hüseynov, İ.Məmmədzadə və başqaları fikir söyləmişlər. “Azərbaycan dövlətinin milli ideologiyasının özəyini, əsasını təşkil edən azərbaycançılıqdır. Dövlətçilik, milli-mənəvi dəyərlər, ümumbəşəri dəyərlər - bunlar hamısı azərbaycançılıq anlayışının tərkib hissələridir” [55]. Azərbaycançılıq müstəqil Azərbaycan Dövlətinin əsas ideyasıdır. Azərbaycançılıq bir ideologiya, təlim, fikir və məfkurə olub elmi-nəzəri və ideoloji sistemə malikdir. Hazırda həmin sistemin nəzəri müddəalarını H.Əliyevin ideyaları təşkil edir. Milli özünüdərk Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsipləri, insan hüquqları və azadlıqlarını rəhbər tutan dövlət birliyinə yaxınlaşdırmaqda, onu Avropa Şurasına, Millətlər Məclisinə öz siması ilə daxil etmekdədir. Bu səbəbdən də Azərbaycanın azərbaycançılıq məfkurəsi tarixi reallıq daşımaqdadır. H.Əliyev demişdir: “Bu məfkurə təkcə Azərbaycan Respublikasında yaşayan azərbaycanlıların, təkcə Azərbaycan dövlətinin maraqlarını deyil, həm də bütün dünyada yaşayan azərbaycanlıların milli-mənəvi maraqlarını ifadə edir [55].
128
Azərbaycançılıq tarixən keçən əsrin
əvvəllərində Ə.Hüseynzadənin “türkçülük, islamçılıq və çağdaşlıq” prinsiplərindən nəşət alsa da, müasir tarixi şəraitdə siyasi-ideoloji məzmun keyfiyyəti qazanaraq daha konkret şəkil almış və genişlənmişdir. “Azərbaycançılıq milli mündəricədən kənara çıxan, millilik və ümumbəşəriliyin vəhdətindən çıxış edən bir məfkurədir” [55]. “Azərbaycançılıq” termini ölkənin siyasi həyatında yaxın illərdən başlayaraq, istifadə olunur. Lap əvvəldən o, ölkədə yaşayan bütün etnik qrupları və xalqları ümum-dövlət mənafeləri əsasında real surətdə birləşdirmək ideyası, xüsusilə, 1992-1993-cü illərdə geniş yayılmağa başlayan şovinist-millətçilik və separatçılıq əhvali-ruhiyyələri ilə mübarizəyə yönəldilmiş ideya kimi irəli sürülmüşdür [137, s.27 Azərbaycançılığın təməlində, strukturunda, müasirliyində duran başlıca müəyyənliklər milli-etnik gerçəkliyin özü, dil (Azərbaycan dili), din (İslam dini), etnoqrafiya, milli etnik mənşə, toponimika, insanların məskən saldıqları, yaşadıqları yerlərə qoyduqları adlar və maddi-mənəvi mədəniyyətdir. Məlumdur ki, milli ideologiyanın əsasında ilk növbədə dövlətçilik dayanır. H.Əliyev onun siyasi konturlarını ifadə etmiş, kəsb etdiyi müasir anlamı, vətəndaş və cəmiyyətin əsas vəzifəsini ifadə edərək, demişdir ki, “Dövlətçilik Azərbaycanın müstəqilliyini, ərazi butövlüyünü qoruyub saxlamaqdır, Azərbaycanın müstəqilliyini möhkəmləndirməkdir. Dövlətçilik hər bir vətəndaşın qəlbində olmalıdır. Ona görə hər bir vətəndaş vətənpərvərlik hissləri ilə yaşamalıdır və bizim partiyamız, bütün dövlət orqanları, bütün təbliğatımız Azərbaycanda dövlətçiliyi inkişaf etdirmək üçün hər bir vətəndaşda milli vətənpərvərlik hisslərini yaratmalıdır. Milli vətənpərvərlik hissləri hər bir vətəndaşda o qədər güclü olmalıdır ki, hər bir vətəndaş milli mənafeyi öz şəxsi mənafeyindən, öz şəxsi
129
yaşayışından, öz şəxsi həyatından - hər şeydən üstün tutsun” [55]. Deməli, milli dövlətçiliyin hissi idrak mənbəyi milli vətənpərvərlik, milli qürurdur. Cəmiyyətin bu baxımdan tərbiyəsi tarixi vəzifədir. Cəmiyyəti təşkil edən insan amili həm də vətəndaş amilidir. O, milli ideologiyanın əsas hərəkətverici qüvvəsidir. Milli dövlətçilik və ideologiyanın mənəvi potensiyası onun fasiləsiz mədəni irsi ilə müəyyənləşir. Onun qavranılıb dəyərləndirilməsində xalqımızın milli-mənəvi sərvətləri tükənməz mənəvi qaynaqdır. H.Əliyev demişdir: “Azərbaycan xalqının milli- mənəvi dəyərlərinin ən əsası bizim müqəddəs kitabımız Qurani- Şərifdə öz əksini tapıbdır. Ancaq bununla yanaşı, Azərbaycanın mütəfəkkir insanları, mütərəqqi insanları, Azərbaycanın böyük şəxsiyyətləri, Azərbaycanın hörmətli siyasi və dövlət xadimləri, böyük elm, mədəniyyət xadimləri, Azərbaycan xalqının milli- mənəvi dəyərlərini yaradıblar. Bu, bizim adət ənənəmizdir. Bu, bizim milli-əxlaqi mentalitetimizdir” [105]. Azərbaycançıhğm əsasmda Azərbaycan dili dayanır. Azərbaycan dili şifahi xalq ədəbiyyatmın poetik növ və janrları, etnik düşüncə və siyasi təfəkkürü də özünə bağlayır, ümumtürk ədəbiyyatı və mədəniyyəti eyni bə-dii-estetik abidələrlə, mənəviyyatla qovuşur (“Dədə Qorqud”, “Koroğlu”, “Alpamış”, “Manas”, “Bilqamış”, aşıq ədəbiyyatı və başqaları). Azərbaycan dili ümumtürk dili və mədəniyyətinin tərkib hissəsidir. H.Əliyev demişdir: “Azərbaycan dili türk dilləri qrupuna daxil olan bir dildir. Türk dilləri qrupunun bir qolu Anadolu türklərinin, bir qolu azərbaycanlıların dilidir, biri özbəklərin, biri qaqauzların, biri qazaxların və başqalarınındır. Ona görə də bu ümumi kökləri həmişə qorumaq lazımdır. Çünki kökümüz, dilimiz, dinimiz, milli adət-ənənəmiz bizi bir-birimizə bağlayır və bağlamalıdır. Bunun əsasında da biz bir olmalıyıq” [55, s.37].
Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|