Azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi memarliq və ĠNCƏSƏNƏT ĠNĠSTĠtutu
Yüklə 2,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
36 rejissor işi, aktyor ifası baxımından da diqqəti çəkmiş, müəyyən tənqidlər olsa da, əsər ümumən müsbət qarşılanmış, teatrın repertuarında yerini tutmuşdu. Professor Xalid Əlimirzəyev pyesin gənclərin mənəvi-əxlaqi tərbiyəsində önəminə xüsusi diqqət cəlb edirdi: “Bəxtiyar Vahabzadənin “Yağışdan sonra” pyesi müasirlərimizin həyatına, ictimai fəaliyyətinə, mənəvi-əxlaqi keyfiyyətlərinin təsvirinə həsr olunmuşdur. Hadisələr ən çox ailə-məişət çərçivəsində, fərdi psixoloji planda getsə də, “Yağışdan sonra” vətəndaşlıq mövqeyindən yazılmış ictimai ideyalı, ibrətamiz bir dramdır” (32). “Yağışdan sonra” pyesi XX əsr üçün çox aktual bir mövzuda, insan mənəviyyatının ekologiyası mövzusunda qələmə alınmış, müəllif bu pyesində bəşəriyyəti narahat edən əbədi mətləblərdən - əxlaq və sevgidən, insanların cəmiyyət qarşısında mənəvi borcundan, təbiətə və ətraf mühitə münasibətindən bəhs edirdi. Əsər təsadüfən “Yağışdan sonra” adlandırılmamışdı. B.Vahabzadənin fikrincə, insan mənəviyyatı onu əhatə edən ana təbiətdən heç də ayrı deyil, insanın mənəvi mövqeyi də təbiətlə müqayisədə, onunla münasibətdə durulur, üzə çıxır. “İkinci səs”də də, “Yağışdan sonra” pyesində də ana təbiətin bu ali mövqeyinə işarə var: Yağışdan sonra… hər şey təmizlənir, gözəlləşir, saflaşır… İnsanın daxili aləmi də, əməlləri də təbiətlə harmoniya təşkil edəndə o xoşbəxt olur, təbiətə zidd gedəndə isə təlatümlər başlayır. Əgər yağışdan əvvəli və sonranı bir anlığa təsəvvürümüzdə canlandırsaq, qısa bir zaman ərzində çətin və mürəkkəb hadisələrin əzablı burulğanından çıxan insanın və ya insanların qəlb aləmində baş verən təbəddülatı və yeniləşməni daha dərindən duymaq olar. Pyesdə B.Vahabzadə bu lirik məqamı daxili dramatik hadisələrin məhək daşına çevirə bilir. Hər bir surətin səciyyəsi bu prizmadan, bu məqama münasibətdə müəyyənləşir. Öz yaradıcılıq konsepsiyasına sadiq olan Tofiq Kazımov “Yağışdan sonra” tamaşasında da əsas diqqətini mürəkkəb insan xarakterlərinin gərgin dramatik vəziyyətlərdə aktiv mübarizəsinə, insan ləyaqətini uca tutmaq cəhdlərinə yönəltmişdi. “Quruluşçu rejissor Tofiq Kazımov hadisələrin və xarakterlərin inkişafını, daxili dinamikasını, bədii konfliktin mövqeyini, dramaturji münaqişəni düzgün və bacarıqlı həll etdiyindən, tamaşa diqqətlə izlənirdi. Aslan 37 “Yağışdan sonra” Qədim bəy – Əli Zeynalov Reyhan – Amaliya Pənahova (M.Dadaşov), Nihal (Ş.Məmmədova) münasibətinin rejissor tərəfindən etik-estetik mövqeyindən düzgün aydınlaşdırılması tamaşanın tərbiyəvi təsirini qüvvətləndirmişdi” (57, 524). 40 T.Kazımovun müəllimi, görkəmli rejissor A.D.Papov tələbəsi haqqında demişdir: “Böyük temperament, qüvvətli müasirlik hissi,sönməz enerji, obrazı görmə qabiliyyəti, özünə və başqalarına qarşı yüksək tələbkarlıq, ən əsası isə pyesin dərin analizini dəqiq və həqiqi səhnə təcəssümündə birləşdirmək bacarığı Tofiq Kazımovun əvəzedilməz xüsusiyyətlərindəndir”. Belə ki, ustad rejissorun quruluşunda əsərin daxili-ideya məzmunu, mahiyyəti, müəllif fikri aydın şəkildə nəzərə çarpırdı. Pyesin gərgin dramatik vəziyyətlərinə uyğun olaraq, müəllif fikrinin qabarıq səhnə təfsirinə geniş imkan verən yerlərlə yanaşı, rejissor hətta dramaturq fikrinin zəif səsləndiyi məqamlarda da ustalıqla daha ifadəli və canlı səhnə vasitələri, cizgiləri tapa bilmişdi. Müəllifin pyesdə tamam demədiyi və ya dramatik vəziyyəti uzatmaq xeyrinə yarı ifadə elədiyi epizodlardakı fikirlərini də quruluşçu rejissor özünəxas şəkildə tamamlayırdı. Ayrı-ayrı obrazların, xarakterlərin inkişafına, daxili dinamikasına, süjetin tam və bitkin səslənməsinə xüsusi fikir verirdi. Bir resenziyada deyildiyi kimi: “Həm ayrı-ayrı detalların işlənməsi, həm də bütünlükdə tamaşanın məzmunu göstərir ki, rejissor səhnəyə qoyduğu bədii materialı düzgün dərk etmiş, onu aydın şəkildə tamaşaçıya çatdırmaq üçün müvafiq ifadə vasitələri tapmışdır” (32). Tamaşanın ansambl bütövlüyü rejissor işinin uğuru idi. Rollarda çıxış edən - Məlik Dadaşovun (Aslan), Şəfiqə Məmmədovanın (Nihal), Əli Zeynalovun (Qədimbəy), Amaliya Pənahovanın (Reyhan), Fuad Poladovun (Cığatay), Hamlet Qurbanovun (Əmin), Səməndər Rzayevin (Rüstəm), Məcnun Hacıbəyovun (prorab), Rəhilə Mirzəyevanın (Qərənfil), Hafiz Fətullayevin (şofer) ümumən razılıq doğurmuş ifaları dramaturq və rejissor fikrinin açılmasında əsas amilə çevrilmişdi. “Yağışdan sonra” tamaşasının müvəffəqiyyətini şərtləndirən amillərdən biri də tamaşaya yazılan musiqi idi. Ümumi rəyə görə, Emin Sabitoğlunun gərgin dramatik vəziyyətlərdən keçən, talecə müxtəlif insanların əhval-ruhiyyəsini, işgəncəli həyat yolunu müşayiət edən təsirli və məlahətli musiqisi dramın əsas ideyası ilə uyuşurdu. Qədimbəyin gəlişi ilə bir anda çalınan və tamaşaçıda mərdlik ruhunu cuşə gətirən melodiya – “Çəngi”, eləcə də Nihalla Yüklə 2,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|