AzTarix Metodik+ Layout 1

97
– Zaman oxu nəyi əks etdirir? Onun üzərində əks olunanlar haqqında nə bilir -
siniz?
Şagirdlər sxemdə əks olunan dövrlər haqqında öz bilgilərini əks etdirirlər.
Lazımi anda müəllim onlara istiqamət verir və hər şeyə aydınlıq gətirir.
25 il = 1 rüb
100 il = 1 əsr
10 əsr = 1000 il
Tədqiqat sualı: Azərbaycan ərazisi – Qarabağ hansı səbəbdən ən qədim insanların
məskəni olmuşdu?
Tədqiqat sualına cavab tapmaq üçün şagirdlər dörd qrupa bölünür. Qruplara iş
vərəqləri paylanılır. 
(Müəllim qrupların bölünməsinə nəzarət edir. Qruplara müxtəlif səviyyəli
şagirdlər cəlb edilməli və hər bir mövzuda qrupların tərkibi dəyişməlidir. Qrup
daxilində müəyyən vəzifələr bölünməli, lider qrup adından təqdimatı etməlidir.)
Qruplar_aşağıdakı_suallar_əsasında_tədqiqat_aparırlar:__Tədqiqat_mübadiləsi'>Tədqiqatın aparılması:
Qruplar aşağıdakı suallar əsasında tədqiqat aparırlar:
Tədqiqat mübadiləsi: Qruplar müəyyən olunmuş zamanda cavabları hazırlayır,
təqdim edir.
I qrup: İnsanların məskən salması üçün hansı vacib şərtlər lazımdır? Müəyyən -
ləşdirin.
II qrup: Ən qədim əmək alətləri. Bu alətləri təsvir edin (rəsmlə). 
III qrup: Azıx mağarasından tapılmış maddi mənbələrin əhəmiyyətini müəyyən
edin.
IV qrup: Odun insan həyatında rolunu izah edin.
Məlumatın müzakirəsi: Cava blar dinlənilir. Əlavələr edilir və qiy mət ləndirilir.
Müzakirə üçün aşağıdakı suallar verilə bilər:
– Mənimsəmə təsərrüfatı dedikdə nə başa düşürsünüz? İzah edin.
– Alt Paleolitdə qədim insanların əmək alətlərini müəyyən edin.
– Xəritədə ən qədim insanların yaşadığı məkanları – Qarabağ (Azıx, Tağlar, Zar),
Naxçıvan (Qazma), Qazax (Daşsalahlı, Damcılı), Lerik (Buzeyir) rayonlarını
müəyyən edin.
– Zaman oxunda ən qədim insanın – Azıxantropun yaşadığı dövrü qeyd edin. 
Гядим дювр
М и н и л л и к л я р
Я с р л я р
... ... ... 100 ... ... ... ... ... 40 ... ... 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6
Ерадан яввял  (е.я.)
Бизим ера
(b.e.)
 Çap üçün deyil

---

98
Qrupların qiymətləndirmə meyarları:
Yaradıcı tətbiqetmə: Azıx adamının həyatını təsvir edin – hekayə qurun.
Ümumiləşdirmə və nəticə: Şagirdlərə bəlli olur ki, qədim Qarabağın təbii-coğrafi
şəraiti, Quruçay sahi lin dəki sıx meşələr, zəngin heyvanat aləmi, münbit torpağı, əmək
aləti hazırlamaq üçün  müxtəlif daşlar, mülayim iqlim, soyuqlar düşdükdə təbii dağ
mağarası qədim insanların burada məskən salmasına zəmin yaratmışdı.
Qədim insanların həyat tərzindən bəhs edən sənədli filmin gös tə rilməsi əldə
edilmiş bilgiləri bir daha möhkəmləndirir.
Mövzuya dair elektron materiallara baxılır.
Ev tapşırığı: Azərbaycan  xəritəsində  Alt  Paleolit  düşər gə lə ri nin  yerləşdiyi
məkanları müəyyənləşdirin.
Meyarlar əsasında qiymətləndirmə aparılır.
№
Шаэирдлярин фярди гиймятляндирмя
мейарлары
I
səviyyə
II
səviyyə
III
səviyyə
IV
səviyyə
1.
Paleolit dövrünün xronoloji çərçivələrini
müəy yən ləş dirmə
2.
Paleolit dövrünü zaman oxun da təs vir et -
mə
3.
Paleolit dövrünün öyrənilməsində maddi
mənbələrin rolunu izahetmə
4.
İllüstrasiyalar əsasında sadə tədqiqat apar -
ma
5.
Qədim insanların həyat tərzini və məş ğu -
liy yə tini  Azərbaycan  ərazisinin  təbii-coğ -
rafi şəraiti ilə əlaqə lən dirmə
6.
Xəritələrdə Azərbaycan ərazisində ilk in -
san  məs kən lərini  müəyyənləş dirmə
Qruplar
Mənbələrdən
düzgün
istifadə
Təqdim -
etmə
Tapşırıq 
vaxtında
yerinə 
yetirilib
Əmək -
daşlıq
Ümumi
nəticə
I
II
III
IV
 Çap üçün deyil

---

99
Standartlar: 1.1.1.; 1.1.2.; 1.2.1.; 1.2.2.; 1.3.1.
1) Alt və Orta Paleolitin xronoloji çərçivələrini müəyyənləşdirir; 
2) Alt və Orta Paleolit dövründə baş vermiş hadisələri zaman oxunda təsvir edir; 
3) Dövrün öyrənilməsində maddi mənbələrin rolunu izah edir; 
4) İllüstrasiya və yaxud muzey eksponatları əsasında sadə tədqiqatlar aparır; 
5) İnsanların birgə yaşamasının müxtəlif formalarını, ulu icma və qəbilə icmasını
fərqləndirir.
Təlim forması: qruplarla və kollektiv iş
Təlim üsulu: beyin həmləsi, Venn diaqramı
İnteqrasiya: Ü.t. 1.1.3.; 3.1.2.; 2.1.1.; Az-d. 1.2.4.
Resurslar: İKT, iş vərəqləri, dərslik
Тялим мягсяди
–
–
–
–
–
–
–
Tədqiqat sualı:
– Dövrlərin dəyişməsi və insanların inkişafı özünü hansı əlamətlərdə gös tə rirdi?
Problemin həllinə istiqamətləndirmək üçün müəllim şagirdləri qruplara bölür və
onlara iş vərəqləri təqdim edir.
I qrup: Orta Paleolitə xas olan xüsusiyyətləri şərh edin.
II qrup: Üst Paleolitə xas olan xüsusiyyətləri müəyyən edin.
III qrup: «Bacarıqlı» və «ağıllı insan» bir-birindən nə ilə fərqlənirdi? İzah edin.
IV qrup: Ulu icma ilə qəbilə icması arasındakı fərqləri izah edin.
Tədqiqatın aparılması: Müəyyən olunmuş zamanda qruplar cavabları hazırlayır
və təqdim edirlər. 
Neandertal insan
Orta Paleolit
İnsan sürüləri
Ən qədim dövr
Qəbilə icması
Rabitəli nitq
Homo sapiens
Üst Paleolit
Mövzu: 
Azərbaycan Orta və Üst Paleolit dövründə 
Гядим дювр
М и н и л л и к л я р
Я с р л я р
... ... ... 100 ... ... ... ... ... 40 ... ... 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6
Ерадан яввял  (е.я.)
Бизим ера
(b.e.)
Dərsin gedişi:
Motivasiya:
Yuxarıda göstərilənlər haqqında nə bilirsiniz?
 Çap üçün deyil

---