AzTarix Metodik+ Layout 1

107
Standartlar: 1.1.1.; 1.1.2.; 1.2.1.; 1.2.2.; 2.1.1.; 2.1.2.; 5.1.2.
1) Son Tunc və İlk Dəmir dövründə hadisə, proses və təzahürlərin xronoloji
çərçivələrini müəy yənləşdirir;
2) Son Tunc – İlk Dəmir dövründə mühüm hadisə, proses və təzahürləri zaman
oxunda təsvir edir;
3) Son Tunc – İlk Dəmir dövrünün öyrənilməsində maddi mənbələrin rolunu izah edir;
4) İllüstrasiyalar əsasında sadə tədqiqatlar aparır;
5) Son Tunc və İlk Dəmir dövrü insanlarının həyat tərzini və məşğuliy yətini
Azərbaycan ərazisinin təbii-coğrafi şəraiti ilə əlaqələndirir;
6) Xəritələrdə Azərbaycan ərazisində Son Tunc – İlk Dəmir dövrü məs kən lərini
müəyyənləşdirir;
7) Son Tunc və İlk Dəmir dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin müxtəlif
xalqların mədəniyyəti ilə qar şı lıqlı əlaqələrini izah edir.
Təlim forması: qruplarla, cütlərlə iş, kollektiv iş
Təlim üsulu: beyin həmləsi, müzakirə
İnteqrasiya: Ü-t. 2.1.2.; 5.1.2.; C. 3.1.2.; F. 3.2.2.; B. 1.1.1.
Resurslar: xəritə, dərslik, iş vərəqləri, illüstrasiyalar
Тялим мягсяди
Mövzu:  Son Tunc – İlk Dəmir dövrü
Dərsin gedişi:
Motivasiya:
 Çap üçün deyil

---

108
Şagirdlərə müraciət olunur.
– Bu illüstrasiyalar haqqında nə deyə bilərsiniz?
– Hansı səbəbdən müdafiə qurğularına ehtiyac yarandı?
– Son Tunc və İlk Dəmir dövrü yaşayış məskənlərini təsvir edin. 
– Qobustanda insanların həyat tərzinin bu qayaüstü təsvirlərlə bağlılığını izah edin.
– Şəkillər əsasında sənətkarlığın inkişaf sahələrini müəyyən edin.
Tədqiqat sualı: Son Tunc və İlk Dəmir dövründə ibtidai cəmiyyətin həyatında
hansı yeniliklər baş verdi?
Tədqiqatın aparılması: Qruplar cavabları işləyir, təqdim edir. 
Kiçik qruplarla iş aparılır. İş vərəqində aşağıdakı tapşırıqlar qoyula bilər:
I qrup:  Son Tunc və İlk Dəmir dövründə yaşayış məs kən ləri necə qurulurdu?
İzah edin.
II qrup: Tikililər nə məqsədlə qurulurdu? Onlar yaşayış binalarından necə fərq -
lənirdi? İzah edin.
III qrup: Üçüncü ictimai əmək bölgüsü baş vermişdi. İzah edin.
IV qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə hansı mədəniyyət formalaşmışdı? Xü -
su siyyətlərini  göstərin. 
– Qrupların cavabları müzakirə edilir, əlavələr olunur.
Qrupların qiymətləndirmə meyarları:
Kollektiv iş: Son Tunc və İlk Dəmir dövrü əhalisinin mədəniyyətinin müxtəlif
xalqların mədəniyyəti ilə qarşılıqlı əlaqələrini izah edin. 
Ümumiləşdirmə  və nəticə: Şagirdlərə bəlli olur ki, Son Tunc – İlk Dəmir dövrü
e.ə XIV–VII əsrləri əhatə edir. Bu dövrdə ətrafı möhkəm müdafiə divarları ilə
möhkəmlənmiş tikililər, kurqanlar yaranmışdır. Bu dövr, həmçinin üçüncü ictimai
əmək bölgüsü, Ön Asiya, Şərq ölkələri ilə ticarət əlaqələri, Xocalı–Gədəbəy, Talış–
Muğan mədəniy yət ləri ilə səciyyələnir. Ticarətin inkişafında at, dəvə kimi minik
vasitəsindən quru yollarda, su yollarında gəmi və qayıqlardan istifadə edilmişdir.
Qruplar
Mənbələrdən
düzgün
istifadə
Təqdim -
etmə
Tapşırıq 
vaxtında
yerinə 
yetirilib
Əmək -
daşlıq
Ümumi
nəticə
I
II
III
IV
 Çap üçün deyil

---

109
Cütlərlə iş. Verilmiş söz birləşmələri əsasında mətn tərtib edin.
1) Son Tunc dövrü yaşayış evləri, tikililər
2) Son Tunc dövründə əhalinin təsərrüfat həyatı
3) Tunc dövründə ticarət və mübadilə
4) Son Tunc dövrü mədəniyyəti
5) Xəritədə Tunc dövrü mədəniyyətlərinin formalaşdığı məkanları qeyd edin.
Yaradıcı tətbiqetmə: Son Tunc dövrünün xüsusiyyətlərini müəyyən edin.
Ev tapşırığı:  Neolit inqilabı haqqında məlumat toplayın. Fikir mübadiləsinə
hazırlaşın.
Refleksiya və qiymətləndirmə meyarları:
№
Шаэирдлярин фярди гиймятляндирмя
мейарлары
I
səviyyə
II
səviyyə
III
səviyyə
IV
səviyyə
1.
Son tunc və İlk Dəmir dövründə mühüm
ha disə, proses və təzahürlərin xronoloji
çərçivə lərini  müəyyənetmə
2.
Son Tunc – İlk Dəmir dövründə mühüm
hadisə, pro  ses və təzahürləri zaman oxun -
da təsviretmə
3.
Son Tunc – İlk Dəmir dövrünün öyrə nil -
məsində maddi mənbələrin rolunu müəy -
yən etmə
4.
İllüstrasiya və yaxud muzey eksponatları
əsa sın da sadə tədqiqatlar aparma
5.
Tunc dövrü insanlarının həyat tərzini və
məş ğu liy yə tini  Azərbaycan  ərazisinin
təbii-coğrafi şə raiti ilə əlaqələndirmə
6.
Xəritələrdə Azərbaycan ərazisində Son
Tunc – İlk Dəmir dövrü məskənlərini
müəyyənetmə
7.
Son Tunc və İlk Dəmir dövründə Azər -
baycan mədəniyyətinin müxtəlif xalqların
mə dəniy yəti ilə qarşılıqlı əlaqələrini müəy -
yən etmə
 Çap üçün deyil

---

110
Dərsin gedişi:
Motivasiya:
– Gördüyünüz xəritədə Albaniyanın coğrafi
mövqeyini təsvir edi n.
– Albaniya dövlətinin əhalisini müəyyən edin.
– Albaniya ərazisində yaşayan tayfalar öz
təsərrüfat həyatlarını necə qur muş dular? İzah
edin.
– Zaman oxunda  Albaniyanın yaranması
tari xini qeyd edin.
– Dövlət və dövlət qurumu dedikdə nə
başa düşürsünüz? İzah edin.
Standartlar: 1.1.1.; 1.1.2.; 1.2.1.; 1.2.2.; 1.3.1.; 2.1.1.; 2.1.2.; 3.1.1.; 3.1.3.
1) Albaniyada baş vermiş mühüm hadisə, proses və təzahürlərin xronoloji
çərçivələrini müəyyənləşdirir;
2) Albaniyada baş vermiş mühüm hadisə, proses və təzahürləri zaman oxun da
təsvir edir;
3) E.ə. IV–III əsrlərin öyrənilməsində maddi və yazılı mənbələrin rolunu izah edir;
4) İllüstrasiya əsasında sadə tədqiqatlar aparır;
5) İnsanların birgəyaşayışının müxtəlif formalarını fərqləndirir;
6) Qədim insanların həyat tərzini və məşğuliyyətini Azərbaycan ərazisinin təbii-
coğrafi şəraiti ilə əlaqələndirir;
7) Xəritələrdə Azərbaycan ərazisində qədim dövlət – Albaniyanın ərazisini
müəyyənləşdirir;
8) Albaniyanın yaranmasını, idarəolunmasını, sosial-iqtisadi münasi bət ləri təsvir
edir;
9) Qədim Azərbaycan dövləti Albaniya haqqında mənbələr əsasında məlumatlar
toplayır, təqdim edir.
Təlim forması: qruplarla iş və kollektiv iş
Təlim üsulu: beyin həmləsi, müzakirə, Venn diaqramı
İnteqrasiya: Ü-t. 1.1.3.; 1.1.1.; 3.1.2.; 2.1.1.; 2.1.2.; 3.1.1.; Riy. 1.1.3.; Ə. 1.1.4.;
Az-d. 3.1.2.; 1.2.4.; 2.2.3.; C. 3.1.2.; 3.2.1.; H-b. 2.1.2.
Resurslar: İKT, xəritə, iş vərəqləri, illüstrasiya və şəkillər 
Тялим мягсяди
Mövzu: Albaniya dövlətinin yaranması
Гядим дювр
Я с р л я р
Я с р л я р
24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6
Eрадан яввял (е.я.)
Бизим ера
(b.e.)
 Çap üçün deyil

---