Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
161 tutulmuş vəzifəni yerinə yetirməyi əmr edir. “İndjankşn” adlı qərarla isə məhkəmə inzibati orqana və ya vəzifəli şəxsə qanunla səlahiyyətinə aid olmayan müəyyən hərəkətləri etməyi qadağan edir və ya müvafiq hərəkətlərinə son qoymağı tələb edir 250 . Çexiya qanunvericiliyində isə inzibati mübahisələrin nö- vündən asılı olaraq inzibati məhkəmə icraatının daxilində aşa- ğıdakı icraat növləri fərqləndirilir: - qanunsuz inzibati aktların yoxlanılması üzrə icraat; - hərəkətsizlikdən yaranan mübahisələr üzrə icraat; - vətəndaşların şəxsi həyatına hüquqazidd müdaxilədən yaranan mübahisələr üzrə icraat; - vətəndaşların şikayətləri üzrə icraat; - seçki hüququnun realizəsindən yaranan mübahisələr üzrə icraat 251 . Beləliklə, göründüyü kimi istər qanunvericilikdə, istərsə də elmdə inzibati mübahisələr müxtəlif meyarlara əsasən təsnif- ləndirilir. Bu meyarlar hər bir ölkədə mövcud olan idarəçilik forması, siyasi rejim, hüquq düşüncəsi, hüquq mədəniyyəti, in- zibati icraatın prinsipləri və s. hallardan asılı olaraq müəy- yənləşdirilir. Hesab edirik ki, inzibati mübahisənin predmetinə dair elmdə gedən mübahisələrə son qoymaq üçün qanunveri- cilikdə bu mübahisələrin anlayışı verilməli, təsnifat növləri müəyyənləşdirilməlidir. Hesab edirik ki, inzibati hüquqi mübahisənin predmetini müəyyənləşdirilməsinə ilk növbədə onun növünün müəyyənləş- dirilməsindən başlamaq lazımdır. Predmet qanunvericiliklə 250 Лафитский В.И. Административная юстиция в США // ЖРП, 1997, № 7, с. 123-125 251 Çexiya Respublikasının “İnzibati ədliyyə haqqında” № 150/2004 saylı qanununun 4-cü paraqrafı / http://www.justicemaker.ru 162 müəyyənləşdirildiyi hallarda elmdə, həm də təcrübədə müba- hisəli fikirlərə aydınlıq gətirə bilər. Məsələn, Gürcüstan Respub- likasının İnzibati Prosessual Məcəlləsinə əsasən, inzibati müba- hisənin predmetini inzibati aktların qanunvericiliyə uyğunluğu, inzibati müqavilənin bağlanması, icrası və ya xitamı, inzibati orqanların vurduqları zərərin ödənilməsi, inzibati aktların qəbul edilməsi və ya digər hərəkətlərin edilməsi barədə öhdəliyi və s. təşkil edə bilər 252 . Göründüyü kimi inzibati müqavilədən irəli gələn məsələlər də inzibati hüquq mübahisələrin predmeti kimi göstərilir. Hüquq ədəbiyyatında inzibati müqavilə inzibati hüququn subyektləri arasında bağlanan, təşkilati məzmuna malik olan, məhkəmə müdafiəsi ilə təmin olunan və tərəflərindən birinin və ya hər ikisinin öz üzərlərinə götürdükləri vəzifələrin yerinə yetirilmə- sinə görə məsuliyyət daşıyan müqavilə kimi xaraterizə edilir. 253 Hesab edirik ki, əməkdaşlıq barədə inzibati müqavilədən irəli gələn mübahisələrin tərəflər arasında danışıqlar yolu ilə həll olunması daha məqsədəmüvafiqdir. Bu cür mübahisələrin həl- linə üçüncü tərəfin müdaxiləsi onu dövlət idarəçiliyində səmə- rənin artırılması mexanizmindən ləngitmə mexanizminə çevirə bilər. Qeyd edək ki, hazırda AAR İPM-nin 2.2-ci maddəsində inzibati məhkəmə icraatı qaydasında baxılan iddiaları təsniflən- dirən maddənin məzmununda müəyyən anlaşılmazlıq özünü göstərir. Maddədə qanunverici inzibati iddiaların növlərində 252 . Административно - процессуальный кодекс Грузии. Закон Грузии от 23 1999г. № 23 52-ВС. Тбилиси, 2003 / http://policy.mofcom.gov.cn /english 253 Abışov V.G., İsmayılov A.V., Eyvazov N.Q. İnzibati hüquq. Dərs vəsaiti. I hissə. Bakı: Qanun, 2004, s. 222-227 163 predmet kimi gah şəxsin hüquq və vəzifələrini 254 , gah da azadlıqlarını 255 göstərmişdir. Maddənin məntiqinə baxdıqda şəxsin qanunla qorunan maraqlarının inzibati məhkəmə icraatı qaydasında baxılan iddiaların predmeti kimi çıxış etmədiyi barədə qənaətə gəlmək olar. Halbuki, iddianın mümkünlüyünü müəyyənləşdirən digər maddədə AR İPM-in 35.1-ci maddəsində göstərilir ki, şəxsin hüquqlarının və “qanunla qorunan maraq- larının” pozulduğunu əsaslandırdığı hallarda aşağıdakı iddialar mümkün sayılır. - mübahisələndirmə haqqında iddialar; - məcburetmə haqqında iddialar; - öhdəliklərin icrası haqqında iddialar; - müəyyən hərəkətləri etməkdən çəkinmək haqqında id- dialar. Beləliklə, qanunverici mübahisələndirmə, məcburetmə, öhdəliyin icrası, müəyyən hərəkətləri etməkdən çəkinməyə dair iddiaların predmetinin qanunla qorunan maraqlar olduğunu müəyyən etsə də, inzibati iddiaların təsnifləndirildiyi maddədə maraqları predmet qismində müəyyən etmir. Halbuki, qanunla qorunan maraqlar insanların fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, onları əhatə edən gerçəkliyə olan spesifik münasibəti, hansısa predmetə yiyələnmək və onu öz tələbatını ödəməyə yararlı et- mək cəhdi kimi çıxış edir. Hesab edirik ki, inzibati məhkəmə icraatının başlanması üçün əsas olan pozulmuş və ya pozulması ehtimal edilən maraqlara aşağıdakı xüsusiyyətlər xasdır: - bu maraqlar qanunla qorunan olmalıdır; 254 Azərbaycan Respublikası İnzibati Prosessual Məcəlləsi.Bakı: Qanun, 2013,s.14 255 Azərbaycan Respublikası İnzibati Prosessual Məcəlləsi.Bakı: Qanun, 2013,s.15 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|