10
standart kubfut) qaz, eləcə də 80 milyon barel (10,1
milyon ton) kondensat ixrac edilib.
ŞD Mərhələ 1 layihəsi indi hasilatın ən yüksək sabit
səviyyəsindədir. Hasilat obyektləri maksimum gücü
ilə işləyərək bazarda tələbat olduqca gündə 27,3
milyon standart metr (966 milyon standart kubfut)
qaz və gündə təxminən 55 000 barel kondensat
hasil edir.
2012-ci il ərzində ŞD üzrə məcmu əməliyyat
xərcləri 269,3 milyon dollar olub. Əsaslı xərclər 1,1
milyard dollara çatıb. 2013-cü ildə ŞD üzrə
əməliyyat xərclərinə 222 milyon dollar, əsaslı
xərclərə isə 2,67 milyard dollar vəsait təsdiqlənib.
Şahdəniz Mərhələ 2
ŞD Yatağının Tammiqyaslı İşlənməsi və ya ŞD
Mərhələ 2 (ŞD2) Azərbaycandan Avropa və
Türkiyəyə qaz çatdıracaq nəhəng bir layihədir. Bu,
yeni bir cənub qaz dəhlizi açmaqla Avropa
bazarlarının qaz təchizatını və enerji təhlükəsizliyini
gücləndirəcək. Bu layihənin hazırda ŞD Mərhələ
1-dən hasil olunan illik təxminən 9 milyard kubmetr
qaza daha 16 milyard kubmetr qaz əlavə edəcəyi
gözlənilir.
Dünyanın ən böyük qaz işlənməsi layihələrindən
biri olan ŞD2 üçün planlara körpü ilə birləşdirilən iki
yeni dəniz platforması, iki yarımdalma qazma
qurğusu ilə qazılacaq 26 sualtı quyu, suyun dərinliyi
550 metrə çatan ərazidə 500 km uzunluğunda
sualtı boru kəmərləri, Cənubi Qafqaz Boru
Kəmərinin (CQBK) ixrac gücünə ildə 16 milyard kub
metr əlavə olunması və Səngəçal terminalının
genişləndirilməsi daxildir. ŞD qazının Türkiyə və
Avropa ərazisində nəqli üçün yeni boru kəmərləri
çəkiləcək və ya köhnələri genişləndiriləcək.
Layihə 2012-ci ildə çox yaxşı irəliləyib, apreldə
layihəöncəsi sənədlərin hazırlanması,
layihələşdirmə və dizayn mərhələsinə daxil oldu.
Türkiyə ərazisində Trans-Anadolu Boru Kəməri
(TANAP) adlanan ayrıca yeni bir boru kəmərinin
tikilməsi üçün iyun ayında Azərbaycan və Türkiyə
hökumətləri arasında Hökumətlərarası Saziş və
Türkiyə höküməti ilə TANAP arasında Tranzit Əraziyə
Malik Ölkə Hökuməti ilə saziş imzalandı. Daha
Quyu üzrə məsləhətçi – Xəzər üçün
yeni qabaqcıl texnologiya
Qazma qurğularında, əsasən kəmərin
endirilməsi zamanı ilişməsi nəticəsində qeyri-
məhsuldar vaxtın yüksək səviyyələrə çatması
neft sənayesi üçün həmişə problemli məsələ
olub. 2012-ci ildə bu problemi həll etmək üçün
“BP Well Advisor” (“vel ədvayzə”) – BP-nin quyu
üzrə məsləhətçisi adlanan yeni bir aləti tətbiq
etməyə başladıq. İnanırıq ki, öz növbəsində
bu, əməliyyatlarımızın təhlükəsizliyi və quyu
strukturunun səmərəliliyini də artıracaq.
BP-nin tədqiqat və layihələşdirmə üzrə
mütəxəssislərinin Konqsberq Neft-Qaz
Texnologiyaları şirkəti ilə əməkdaşlıq edərək
hazırladıqları bu alətin əsas ideyası daha çox
təhlükəsizlik və daha çox məlumatın olmasıdır.
“BP Well Advisor” 2012-ci ilin aprelində
istifadəyə verildi. Proses noyabrın əvvəlində
qoruyucu kəmərin endirilməsini konsolunun
Azəri və Dərinsulu Günəşli platformalarında tam
istismara verilməsi ilə tamamlandı.
“İndi qoruyucu kəmərin endirilməsi prosesində
dəyişiklikləri real vaxt rejimində yoxlaya
bilirəm”, – Mərkəzi Azəri platformasının baş
qazma mühəndisi Eduardo Lukuara bildirir.
Real vaxt rejimində qazma, qoruyucu kəmərin
endirilməsi, sementləmə, süxurların sabitliyi
kimi fəaliyyətlərlə bağlı informasiyanı göstərən
konsollara malik “BP Well Advisor” həm
də əməliyyat göstəricilərini proqnozlaşdırma
prosesləri ilə inteqrasiya etməyə kömək edir.
Lukuara deyir ki, nəticədə “qazmanın bütün
mərhələlərində operativ qərarlar daha ətraflı
məlumatlar əsasında qəbul edilir.” Potensial
olaraq, “BP Well Advisor” istismara veriləcək
yeni quyuların sayını və tezliyini artıra bilər.
“BP Well Advisor” buna düzgün informasiyanın
vaxtında və effektiv istifadə olunmasını təmin
etmək üçün külli miqdarda verilənləri idarə
edərək tövsiyə olunan təcrübələrlə inteqrasiya
eməklə nail olur. Beləliklə, mühüm əməliyyat və
avadanlıqların monitorinqini aparmaqla quyunun
texniki bütövlüyü yaxşılaşdırılır.
sonra, 2012-ci ilin sonunda 2013-cü ilə
planlaşdırılmış ŞD Yekun İnvestisiya Qərarı qəbul
edilənə qədər ŞD konsorsiumu ilə Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) arasında
bir sıra sazişlər imzalandı.
İl ərzində ŞD konsorsiumu TANAP konsepsiyasını
ŞD Mərhələ 2 layihəsi ilə əlaqəli hazırlamaq
istiqamətində Azərbaycan və Türkiyə
hökumətlərinin məqsədlərini dəstəklədi. Bundan
əlavə, ARDNŞ TANAP layihəsində 12% payla iştirak
etmək üçün BP-yə rəsmi dəvətini təsdiqlədi.
Şərtlərin 2013-cü ildə yekunlaşdırılacağı gözlənilir.
Eyni zamanda, biz TANAP layihəsinin bütün
iştirakçıları ilə sıx işləməyə davam edirik.
Paralel olaraq, qazın Türkiyənin qərb sərhədindən
Avropanın böyüməkdə olan bazarlarına çatdırılması
üçün mümkün Cənub Dəhlizinin yekun hissəsi kimi
Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) və Nabukko Uest
ilə bağlı variantların qiymətləndirilməsi 2012-ci ildə
də davam etdi.
Bəzi ŞD ortaqları, o cümlədən BP son nəticədə ŞD
qazını Avropaya daşıyacaq istənilən boru kəmərinin
hər bir hissəsində iştirak etməyi planlaşdırır. Buraya
Cənubi Qafqaz Boru Kəməri, TANAP, eləcə də TAP
və ya Nabukko Uest aiddir. Həm TAP, həm də
Nabukko Uestlə artıq iştirak payı almaq hüququ və
maliyyələşmə haqqında sazişlər bağlanıb. Bu, hər
iki layihəni qısa müddətə maliyyələşmə ilə təmin
edir və ŞD konsorsiumuna iki variant arasından
Avropa marşrutu kimi seçiləcək boru kəmərində
iştirak payı almaq hüququ verir.
2013-cü ilin əvvəlindən diqqətimizi Avropa
marşrutunun yekun seçimi prosesinə yönəltmişik.
Buraya bu ilin sonuna ŞD2 Yekun İnvestisiya Qərarı
qəbul edilməzdən əvvəl 2013-cü ilin ortalarına
qədər TAP və Nabukko Uestin tam
qiymətləndirilməsi ilə marşrutun seçilməsi ilə bağlı
yekun qərarın verilməsi daxildir.
Bu günədək əldə edilmiş irəliləyişin nəticəsi olaraq
2013-cü ildə təxminən 2,3 milyard dollar vəsaitin
xərclənməsi planlaşdırılır ki, ŞD2 layihəsi 2018-ci
ildə ilkin hasilata hazır olsun.
BP-nin Azərbaycanda fəaliyyəti
BP Azərbaycanda. Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2012
Şahdəniz qaz və kondensat hasilatı
(bscm – milyard standart kubmetr, bscf – milyard standart kubfut, mmboe – milyon barel neft ekvivalenti,
mmbbl – milyon barel, mmte – milyon ton)
Hasilatın
başlanma tarixi
Ölçü
vahidi
Hasilat
başlanandan 2012-ci
ilin sonunadək
2011
2012
Şahdəniz qazı
Noyabr 2006
bscm
37,6
6,7
7,7
bscf
1 328,8
235,4
272,8
mmboe
229,1
40,6
47,0
Şahdəniz kondensatı
Noyabr 2006
mmbbl
79,8
14,0
16,1
mmte
10,1
1,8
2,0