Фейзи мустафайев
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
44
«QAYIT, SAHMANA SAL BU KAİNATI…»
…Ölümlə aranda O bircə qarış ki qalacaq, özünə yanma sən, belə bir mərdə yan, Mərd dayan! Əmr ver qəlbinə, Söylə, ey sən uşaq dərd, dayan, Analar qəlbində dərdə yan…
Əli Kərim.
Görüşməmişdən qabaq bir - birimizdən indiyəcən bəşərin gözü görmədi-yi möcüzə gözləyirdik.Elza elə bilirdi, özümlə Əli Kərimi də onun görüşünə gətirəcəyəm.Mən də elə bilirdim, Elza xanım Əli Kərimin mübarək üzünü bir dəfə, heç olmazsa bir dəfə yenidən mənə göstərəcək.
Bizi Əli Kərimi görmək həsrəti görüşdürdü.Bilmirəm, Elza xanım hiss etdimi: onunla görüşəndə əvvəlcə Əli Kərimə salam verdim.Elə Elza xanım da əvvəlcə Əlinin salamını aldı, sonra - mənim.
Biz üç nəfər söhbət edirdik: Əli Kərim, Elza xanım və bir də bu sətirlərin müəllifi.Xeyr, bu sətirlərin müəllifi mən deyiləm.Bunu siz özünüz də hiss edər- siniz.Görüşə hərəmiz bir yerdən gəlirdik: Əli Kərim Göyçaydan, Elza xanım Bakıdan, mən isə Əli üçün doğma olan Sumqayıtdan.Ayrılanda Əli Kərim, nədənsə, yenə də Göyçaya qayıdırdı.Axı, o yaşıllıqlar qoynunda «dincəlməyi» çox sevirdi.Öz adını daşıyan parka qayıdırdı…
İlk söhbətimiz iyulun 2 - də oldu.2 iyul.Bu rəqəmi Əli Kərimin taxtadan düzəldilmiş başdaşında görmüşdüm.2 iyul.Əvvəlcə Elza xanımla özümüzü elə apardıq ki, guya bilmirik, bu gün hansı gündür.Elza xanım Əli Kərimdən üzr istəyib dəstəyi götürürdü.Bir az söhbət etmişdik ki, yenə də telefon zəng çaldı.Elza
45
xanımın anasıydı.Deyirdi,Orxanın temperaturu qalxıb, evə tez gəl-sin.Elza xanım «bu dəqiqə gəldim» desə də,dediyi vaxt getmədi. Əli Kərim ondan da qabaq «getdi».Bu yeganə dəqiqələr idi: Əli Kərim yanımızda deyildi,Orxanın xəstə olduğunu eşidən kimi «getmişdi».Əli getdi, biz isə onun bu misralarını xatırladıq: «Dinmə, ey kədər! O, doğmadırsa - qayıdıb gələr».
Əgər Əli Kərimin «qayıdıb gələcəyinə» inanmayanlar varsa, bu yazını oxumasınlar.Mən sizi Əli Kərimin ölməzliyinə inanmağa çağırmıram.Bu iş Əlinin öz öhdəsinə düşür.Mən sizi Əli Kərimin ölməzliyi haqqındakı söhbətə qulaq asmağa çağırıram.Mənə Əli Kərimin vəfat etdiyini heç kəs sübut edə bilməz.Heç kəs! Elə bil onun yox, öz ölümümü mənə xəbər verirlər: «Sən ölmüsən, xəbərin varmı?» Mən ölmüşəmsə, bəs bu sözü necə eşidirəm? «Mən» deyəndə, Əli Kərimin oxucusunu düşünürəm.Əgər Əlinin oxucusu varsa, o necə vəfat edə bilər?
- Elza xanım, söhbətimizə başlamazdan əvvəl bir şeyi bilmək istərdim: mənə qədər Əli Kərimlə bağlı sizinlə söhbət edən olubmu? Məni düzgün başa düşün.Elə bilməyin, bunula «birinciliyimi» sübut etmək istəyirəm, xeyr.Bili-rəm, Əli Kərim haqqında sizinlə söhbət etmək, sizi kövrəltmək, həyəcanlan-dırmaq deməkdir.İstəmirəm eyni dəqiqələri bir neçə dəfə yaşayasınız.
- Bir dəfə Əlinin qələm yoldaşlarından biri deyib ki, Əli haqqında mate- riallardan ona verim.O adam ikinci dəfə…Sonra susdu.
- Elza xanım, üzr istəyirəm, bilirəm, sizinçün çətindir bu haqda danış- maq.Siz də elə bilməyin, mənimçün asandır bu haqda soruşmaq.Burada sizə yersiz görünən suallar olsa, onları da cavabsız qoymayın.Bu «yersiz» suallar da yerində işlədilmək üçündür.Ömrünüz Əli Kərim ömrünə necə qovuşub? Bəlkə ilk tanışlıqdan, ilk görüşdən…Bunlar iki nəfərin həmişə gizli tutulası müqəddəs hissləri olsa da…axı şairlə bağlı heç nə pünhan qalmır.Bəlkə…
- Sizə qəribə görünsə də, Əli ilə tanış olmağımızın bir neçə səbəbkarı var.Özü də mən onların heç birinə etiraz edib demirəm ki, xeyr, sizin yox, filankəsin xidməti daha çoxdur.
Onda orta məktəbdə oxuyurdum.Sinif yoldaşım olan rəfiqəmgilə tez - tez gedərdim.Onun qardaşı Əlinin dostuymuş.Əli də onlara gəlirdi.
Mənə bir söz də deməzdi.Ümumiyyətlə, elə bil Əli məndən utanırdı.Nə «dərdi» olsaydı, bacıma deyərdi.Elə sözlər var, mənə deməyib, bacıma deyib.
Bir dəfə rus dilində olan bir sözün mənasını öyrənməkdə çətinlik çək- dik.Kimdən soruşduqsa, dəqiq cavab vermədi.Bir nəfər dedi ki, mənim bir dostum var, istəyirsiz, ona zəng vurub öyrənin.O, mütləq dəqiq cavab ve-rər.Ürəyimə damdı ki, bu, Əli olacaq.Zəng etdik, doğrudan da, sözün dəqiq mənasını dedi.Nə bilim, bəlkə Əlinin dostları qəsdən işi belə qururmuşlar ki, biz tanış olaq.bundan sonra Əlinin əlinə bəhanə düşdü.Daha evimizə də zəng çalırdı.
Tez - tez bizim evin yanına gələrdi.Acığım tutardı bundan.Deyirdim, niyə bura gəlirsən? Deyirdi ki, sənə görə gəlmirəm.Sən Lermantov küçəsində yaşayırsan, mən Lermantovu çox sevirəm, ona görə buraya gəlirəm.Dostu vardı:Arif Sultanov.İndi dəmiryolçudur.Gecələr bəzən gedib onların evində qalardı: sabah tezdən mən dərsə gedəndə bəlkə məni görə bilsin…Əlinin bir nəğməsi var: «Yar gəldi».
46
Oduna çox yanmışam, Başına çox dolanmışam Yolunda dayanmışam, Yar gəldi, yar gəldi, yar gəldi.
dirmədim ki, bilirəm: Bu şeri mənə yazmısan.Çünki onun sükutuna sükutla cavab verəndə xoşu gəlirdi.Sonra uzun müddət telefon söhbətlərimiz olub.Mən instituta qəbul oldum.Ora da gələrdi.Çox vaxt bir neçə şair yoldaşı ilə birlikdə.Tək utanırdı gəlməyə.
- Əli Kərim şeirlərindən yalnız birinin üstündə sizə ithaf etdiyini göstərib.Hansı şeir olduğunu Siz də bilirsiz, oxucular da.Amma bir oxucu kimi mən Əli Kərimin çox şeirini bilirəm ki, onları Sizə ithaf edib.məsələn, bax, bu şeirdə özünüzü «tanıyırsınızmı?»
Ayrılıq zamanında anladım ki, bir sözük: onun gül adın kimi ikicə hecası var. Biri snsən biri mən Görüşməsək, o sözdən, hansı bir məna qalar?
- Əlinin şeirlərinin hamısının yaranma tarixini bilirəm.Onun şeirlərində mən daha çox vardım, nəinki dilində.Çox şeirləri mənimlə bağlıdır deyə, yalnız birinin üstündə adımı yazıb.mənimlə bağlı olan şeirlərin hamısını tanıyıram.
Əli «Pillələr» romanın yazırdı.Biz onda hələ evlənməmişdik.Mən Şuşada dincəlirdim,Əli Bakıda.Mənə məktub yazmışdı.Orada yazırdı ki, «romanda sənə aid yerlər də var».Yaxşı yadıma düşdü, «Pillələr»dəki surətlərin hamısının prototipi var.Azər demək olar, Əlinin özüdür.Cavanşir qaraqaşlı akademik Məmməd Cəfərdir - Əlinin bu alimə böyük hörməti vardı, bizimlə qonşu idi.Bir dəfə Əliyə dedim ki, sən niyə məmmiəd Cəfr müəllimə demirsən ki, qarqaşlı odur.Əli dedi: «Məndən sonra özün deyərsən».Doğrudan da belə oldu.Əlinin vəfatından sonra ona bunu mən dedim.
Təsadüfə bir bax.Bir dəfə rayondan Bakıya gələn bir nəfər qohum daya- nacaqda Məmməd Cəfərdən soruşur ki, o şair Əli kərimi necə tapmaq olar? Məmməd Cəfər də kişini düz gətirib mənzilimizi göstərib.Yol uzunu da Əlini şair kimi tərif eləyib.Kişi də məəttəl qalıb ki, Əli, doğrudan da, yaxşı şairdirmi? Nə əcəb onun harada yaşadığını hamı bilir…
- Elza xanım, bir dəfə Əli kərim söhbət zamanı dedi ki, o sizin zövqünü-zə tam inanır.O, yazdıqlarını sizə oxuyurdumu? Necə deyərlər, sizin zövqünüzlə hesablaşırdımı? Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|