Giriş (Ümumtəhsil məktəbində riyaziyyatın tədris konsepsiyası)

Riyaziyyat

2009

Məzmun

Göstəricilərin  toplama vasitələri: anket tərtib etmək və respondentlərin sorğusu (nümayəndə 

1. 

qrupunun seçilməsi xaricində); təsadüfi eksperiment, təsadüfü yaradan qurğular – dəmir 

pul, urna, oyun zərləri, ruletka.

 Qaydalı göstəricilər birliyinin miqdar və say əlamətləri: göstəricilərin nisbi tezliyinin 

2. 

göstərici təqdimat vasitələri: dairə diaqramı, nisbi tezlik diaqramı

Ehtimal: vacib və mümkün olmayan hadisələr, verilən hadisəyə əks olan hadisə; variantların 

3. 

hesablama üsullarından təsadüfi eksperimenti təsvir etmək üçün (məs.,ağacabənzər diaqram 

və ya digər sxemlər) istifadə etmək; hadisələrin ehtimalı, ehtimal xassələri; nisbi tezlik və 

ehtimallar arasında əlaqə və fərqləndirmə

Riy. VIII. - 7

---

Riyaziyyat

2009

Riy. VIII. - 8

---

Riyaziyyat

2009

IX sinif

İlin sonunda əldə edilən nəticələr

Riy. IX İstiqamət:

Ədədlər və əməllər

Qanunauyğunluq 

və cəbr

Həndəsə və məkan 

anlayışı 

Göstəricilərin 

analizi, ehtimal 

və statistika

Rasional ədədləri 

1. 

müqayisə edir və 

onları təsnif edir

Müxtəlif üsullarla 

2. 

rasional ədədlər 

üzərində əməlləri 

yerinə yetirir 

və əməllərin 

nəticələrini 

dəyərləndirir 

Təhlil-

3. 

əsaslandırmanın 

bəzi üsullarından 

istifadə edir 

Hesablama 

4. 

və miqdarın 

qiymətləndirilməsi 

ilə əlaqədar 

məsələləri həll 

edir

Problemin 

5. 

həlli zamanı 

diskret riyazi 

elementlərdən 

istifadə edir

Çoxluqlar 

6. 

arasında asılılğı  

təhlil etmək 

üçün funksiyalar 

və onların 

xassələrindən 

istifadə edir 

Problemin həlli 

7. 

zamanı tənliklər 

sistemlərindən və 

bərabərsizliklərdən 

istifadə edir 

Fiqurların və 

8. 

ya onların 

elementlərinin 

ölçülərini tapır/

qiymətləndirir 

və praktiki 

problemin 

həllində onlardan 

istifadə edir

Həndəsi 

9. 

çevrilmələrdən 

və onların 

kompozisiya-

larından istifadə 

edir və onları 

təhlil edir

Obyektlərin 

10. 

ifadəsi və onların 

xassələrini 

təsvir etmək 

üçün nöqtələrin 

həndəsi vəziyyət 

anlayışından 

istifadə edir

Göstəriciləri 

11. 

qaydaya salır    

və onları verilən 

məsələnin həlli 

üçün münasib 

formada təqdim 

edir

Müstəqil 

12. 

hadisələrin 

ehtimallarını 

təsadüfi 

eksperimentlərə 

qayıtmaq və 

qayıtmamaqla 

hesablayır/

qiymətləndirir

Göstəriciləri 

13. 

təhlil edir 

və nəticəni 

formalaşdırır

Riy. IX. - 1

---

Riyaziyyat

2009

İlin sonunda əldə edilən nəticələr və onların indikatorları

İstiqamət: Ədədlər və əməllər

Riy. IX.1.  Rasional ədədləri müqayisə edir və onları təsnif edir

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:

müxtəlif şəkildə verilən rasional ədədləri yuvarlaqlandırır, müqayisə edir

•

 dövri və dövri olmayan onluq kəsrlər kimi rasional və irrasional ədədləri fərqləndirir və 

•

dövri olmayan irrasional ədədin misallarını gətirir (məs., 

2 ) 

birmənalı ədəd üzərində  natural ədədləri ardıcıllıqla böldükdə qalığın dövriliyini qeyd edir; 

•

görünən qanunauyğunluğu izah edir 

rasional ədədləri (eləcə də standart) ekvivalent forma ilə yazır; müxtəlif forma ilə verilən 

•

rasional ədədləri (keyfiyyət, standart forma və s.) müqayisə edir və düzür

Riy. IX.2.  Müxtəlif üsullarla rasional ədədlər üzərində əməlləri yerinə   

      

yetirir və əməllərin nəticələrini dəyərləndirir 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:

ədədlərin və riyazi əməllərin nəticə xassələrini müzakirə etdikdə bölünmə əlamətləri və 

•

qalıq xassələrindən istifadə edir (məs., əgər 2345-i 3-ə bölsək nə alarıq?)

  rasional  ədədlər  üzərində  riyazi  əməlləri,  eləcə  də  dərəcəyə  alınma  və  kök  çıxarılma 

•

əməllərinin yerinə yetirilməsinin optimal üsullarını seçir və onlardan istifadə edir (məs., 

ədədi sadə vuruqlara ayırır və bu ədədin kökünün əhəmiyyətini tapır)

məsələnin kontekstini nəzərə alaraq seçir ki, məqsədəuyğun nədir, - əməllərin nəticələrinin 

•

qiymətləndirilməsi,  nəticənin  təqribi  və  ya  dəqiq  əhəmiyyətinin  tapılması  (məs., 

“məişət”məsələsi, hansı ki,  bir neçə əşyanın əldə edilməsi üçün lazımi məbləğin olub-

olmaması ilə əlaqədardır)

 rasional ədədlər üzərində əməlləri (eləcə də tam göstəricilik dərəcəsi və riyazi kökü) təşkil 

•

edən  ifadələrin  sadələşdirilməsi  üçün  əməllərin  xassələrindən,  ardıcıllığından  və  onlar 

arasında əlaqədən istifadə edir

ədədi üzvləri yuvarlaqlandırır (məs., 

•

toplama zamanı -toplananları) və rasional ədədlər 

üzərində riyazi əməllərin nəticəsinin təqribi əhəmiyyətini tapır

Riy. IX. - 2

---