Güney Az ərbaycanda 2013-cü ilin
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Üç qədəm o yana! Üç qədəm bu yana! S əhər açılıncaq addımladı... üç nəfərin addım səsini eşidib
91 g ənclərlə birlikdə ideoloji mübarizəyə və savaşa başlayan insanlar da meydana çıxırlar. Bu rejimlərə qarşı silahlı mübarizə aparan q əhrəmanlarla yanaşı, heç bir günahları olmayan, sadəcə düşünərək yaşayan insanlar da işgəncəyə və edama məruz qalırlar. Diktator rejiml ərin təşkil etdikləri qaranlıq, edam, işgəncə və qorxu mühitində q əhrəmanların düşüncələri də qarışıqdır, nə istədiklərini bilmirlər; öz x əyalları yolunda mübarizə aparır, döyüşürlər.” (34) Orijinal t əhkiyə tərzi, tarixi və milli koloriti əks etdirmək baxımından Ruqiyy ə Kəbirinin Marksizm fəlsəfəsinə, şamanizm və Mirəli Seyidovun “Qam- şaman” əsərindəki bilgilərə söykənərək, həmçinin Modern romançılığın qaydalarına əsasən qələmə aldığı “Evim” romanı ilin ən yaxşı romanlarından biridir. N.Əzhərinin obyektiv şair adlandırdığı Ruqəyyə Kəbirinin əsərlərindən o da yansıyır ki, xanım yazar nə qədər özünə qapanıq olsa da, duyğularının gözü ilə real həyata baxa, röyalarını ayıqlıqda da görə bilir. Ruqiyyə xanım maraqlı təhkiyə qurur, romanda ölkəsinin siyasi görüşlü qız və qadınlarının durumunu xarakterizə edən tam bir mənzərə yarada bilir. Əsərin baş qəhrəmanı olan qız çağımızdan 91 92 30 il önc ə yenilmiş, məğlubiyyətə uğradılmış və zindanların küncünə atılmış siyasətçi, solçu xarakterli gəncləri təmsil edir. Ancaq romanda t əsvir olunan olaylar marksist-leninçi gənc bir qızın keçmiş həyatının capcanlı bir bölümünü özündə qapsayır. Bu ədəbi qəhrəman Ruqiyyə xanımın bəlkə də özünün prototipidir. Çünki özəlliklə onun öz kişisəl personası, xanım yazarın-əsas obrazın xarakter cizgiləri də bu romanın s ətirləri arasından aydınca müşahidə olunur. Əsərin sonlarına doğru baş q əhrəmanın uşaqlıq çağlarında necə yoxsul bir ailədə yaşadığı ilə üzl əşirik. “Evim” d ə şamanizm, marksizm və cəhənnəmin qızğın soyuğu (Rüq əyyə Kəbirinin “Evim” romanı üzərinə bir baxış” adlı məqaləsində istedadlı şair Kiyan Xiyav baş qəhrəmanın düşdüyü durumu ustalıqla şərh edərək yazır: “Sözsüz ki, böylə bir durumda, böylə bir yoxsulluqla yaşamaq, insanı bir tür solçu edib, din qonusuna belə pessimistcə davranmağa sürükləyib, toplumsal savaşqanlığa itələyib, sonunda da zindan bucaqlarına götürər. Solçu xarakter artıq zindana dözə bilmir və zindandan qurtarıb evə dönərsə, din və məzhəbə olan alergiyasını belə 92 93 aradan qaldırmağa çalışacağını düşünüb-daşınır. Zindandan yorulub, dir əniş gücü sarsılıb və artıq hansısa bir savaşı düşünmür. Və öz bacısı kimi, ana sözün ə baxan klasik düşüncəli bir qız olsaydı,-deyə diləyir.“ “Evim” romanı bütünlüklə toplumun aşağı qatında yaşayan, uşaqkən atasını itirən və öksüz qalan bir qızın qarşılaşdığı yoxsulluq və aclıqdan, sürün ə-sürünə yaşamaqdan qurtulmaq üçün solçuluğa yol alan və bu s əbəbdən də zindana düşən gənc bir qızın yaşam öyküsü, həyat hekay əsidir. Roman marksist-leninçi bir qızın, yaxud qadının həyat s əlnaməsi kimi də qəbul oluna bilər. Zindan əzablarından bezib-usanan, “Evin”d ə özünün xəyali evini-dünyasını qurmaqla fiziki və mənəvi ağrılardan, işgəncələrdən qurtulmağa can atan bu qız dövlət qulluqçularına, məmurlara yalan danışsa da, vicdanına-özünə yalan deyə bilmir: “Atası öləndən bəri, yemək yüngül olsun deyir... indi yaxşıca düşünür ki yüngül yemək, yoxsulluq, parasızlığa bəhanə uydurmaq dem əkdir. Öz-özüylə and içir. Evə dönürsə... aclığa belə dodağını büzm əyəcək. Hətta küçə başındakı məscidin minarələrindən qalxan azan s əsinə darınıb-darıxmayacaq... Hardan başlandı, nədən sol düşüncələrin 93 94 ç ərçivəsinə girdi? Niyə bacısı kimi anasının sözə baxan qızı ola bilmədi? N ədən gənc bir qız kimi oturub qapını döyən elçiləri gözləmədi? Nədən gizli- gizli kitabların içinə cumdu?... Məmurların önündə susub bəzən yalan danışsa da, yaxşıca bilir ki, özlüyünə yalan söyləyə bilməz...” (35.s.87)” Adətən, ədəbiyyatda yeni janrlar kiçik, yığcam əsərlərlə təşəkkül tapır. 2013-cü ilin çap məhsulları içərisində bu sıradan olan nəsr əsərləri də özünəməxsus yer tutur. Onlardan ikisinin üzərində bir az ətraflı dayanmaq istəyirəm. Ramin Cahangirzadənin “Qapı (Öykücük)” miniatür hekay əsində hakim rejimin məhkəmə qərarına əsasən gülələnmə c əzasına məhkum edilmiş bir insanın ölümdən qabaqkı düşüncələri insanın ürəyini üşüdür, acı gerçəyin lakonik bədii təcəssümü və “c əzalının” cəsarətlə verdiyi ölüm qərarı damarlarda qanı dondurur. İki abzaslıq kiçik bir essedə təhkiyə nöqtəsinin dəqiqliyi və şair qələminin görüntü yaratmaq gücü heyr ət doğurur: “Üç qədəm o yana! Üç qədəm bu yana! S əhər açılıncaq addımladı... üç nəfərin addım səsini eşidib, dayandı. qapıya zillənərkən, titrədi bədəni. Addımlar yaxınlaşdıqca, 94 95 bütün b ədəninə yayılırdı qorxu. Bir addım! İki addım! Üç addım! Birinci qapının açılmasının səsi, beyninə düşdü. Bir addım! İki addım! Üç addım! İkinci qapının səsini eşidib, qulaqlarını tutdu. Gözlərini yumub, ağladı. Bir addım! İki addım! Üç addım! Bir an addımların səsi kəsildi. Sonuncu qapı açıldı. Üç nəfər iç əri keçdı. Gözləri, gözlərinə sataşdı. Udxunub yerində qurudu, gom – göy oldu. D ərin skuta gedərkən, gözləri doldu. Üzünü tutub o üç n əfərə, Özünü sındırmadı. Sinəsini qabağa verib başını dik tutdu - mən hazıram, apara bilərsiz!-dedi.” Xosrov Barışanın şifahi xalq yaradıcılığı nümunəsi əsasında yazdığı “Balta” hekay əsini 2013-cü ildə uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş nəsr əsərləri içərisində ən uğurlusu hesab etmək olar. Əfsanənin məzmununa yeni çalarlar əlavə edən Xosrov meşənin ən qoca ağacı olan “Girdəkən dədə”nin dili ilə balaca oxucularını insanı məhvə sürükləyən paxıllıq, h əsəd, xəbislik, lovğalıq, etibarsızlıq kimi hisslərdən uzaq olmağa s əsləyir, sanki onlara yaşayış, həyat dərsi verir, davranışlarında düşüncəli olmağı, dost və düşməni yaxşı tanımağı, öz soydaşlarına, doğmalarına, 95 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|