Imamet indd
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci: Düşmənlərin naümid və məyus olmasına səbəb olmuşdur. İkinci: Dinin kamil olduğu bir gündür. Üçüncü
- Birinci yol: Ayəni xarici qərinə və şahidlər olmadan təfsir etmək
- Sual: Görəsən, bu nəzəriyyə ayənin məna və məzmunu ilə uyğun gəlirmi Cavab
- Üçüncüsü: İlahi nemətlər Peyğəmbərdən (s) sonra imam və rəhbərin təyin edilməsilə tamamlandı. Dördüncüsü
- “Dinin kamilliyi”ndə məqsəd nədir Ayənin bu qisminin ﹾ ﻢُﻜَﻨﻳِﺩ ْﻢُﻜَﻟ ُﺖْﻠَﻤْﻛَﺃ َﻡْﻮَﻴْﻟﺍ “Bu gün sizin üçün
30 Əbülqasim Əlyan Nejadi Həmin gün hansı gün idi? Barəsində şərif ayənin bəhs etdiyi gün dörd mühüm xüsusiyyətə malikdir: Birinci: Düşmənlərin naümid və məyus olmasına səbəb olmuşdur. İkinci: Dinin kamil olduğu bir gündür. Üçüncü: Allahın müsəlmanlara öz nemətini tamamladığı gündür. Dördüncü: Allahın İslam dininin camaatın əbədi və həmişəlik dini olmasına razı olduğu bir gündür. Doğrudan da, həmin dörd xüsusiyyətə malik olan gün hansı gündür? Bu sualın cavabını əldə etmək üçün iki yol vardır: Birinci yol: Ayənin öz məzmunu barədə dərindən düşünüb- daşınmaq və onun barəsində əlimizə gəlib çatan rəvayət və hədislər haqqında alim, təfsirçi və mühəddislərin düşüncə və nəzərlərini, eyni zamanda, digər xarici şahidləri nəzərə almadan onun barəsində mütaliə etmək. İkinci yol: Ayəni onun nazilolma səbəbilə (şəni-nüzul) bağlı nəql edilən rəvayətlər, həmçinin, təfsirçilərin düşüncə və nəzərlərindən istifadə etməklə təfsir etmək. Birinci yol: Ayəni xarici qərinə və şahidlər olmadan təfsir etmək Bu ayə Peyğəmbər (s) zamanında baş verən hansı hadisə ilə uyğundur? Sualın cavabında Fəxri Razi iki nəzəriyyəni, mərhum Təbərsi isə üçüncü bir nəzəriyyəni bəyan etmişdir. Biz Allahdan yardım diləyə və təəssübçülükdən uzaq, eynilə elmi bəhslərdə olduğu kimi, məntiq və ağıla əsaslanaraq bu üçlük təşkil edən nəzəriyyəni dünya müsəlmanlarının vəhdətinə zərbə dəyməyəcək şəkildə araş dırırıq. Birinci nəzəriyyə: Fəxri Razinin ayənin təfsiri ilə əlaqədar bəyan etdiyi nəzəriyyələrdən biri ayədə işlədilmiş olan “əl-yəvm” (bu gün) sözünün öz həqiqi mənasında deyil, əksinə məcazi mənada işləndiyini deməsidir. Belə ki, ayədə işlənən həmin söz (əl-yəvm) “zamanın qısa bir hissəsi” mənasında deyil, “dövr və zamandan bir müddət” mənasındadır. Bu nəzəriyyəyə əsasən, ayə xüsusi bir gün və hadisə ilə bağlı deyil, əzəmətli İslam dövrünün başlanması və kafirlərin naümid və məyus olacaqları günün yetişməsindən xəbər verir. Eyni zamanda, “yəvm” sözünün məcazi mənada işlənməsi camaat arasında daha məşhurdur. Misal üçün, bir nəfərin “dünən cavan idim, bu gün isə qocalmışam” – deməsinə bənzəyir, yəni həqiqətdə, “cavanlıq dövrü keçmiş və qocalıq dövrü yetişmişdir” m ənasını verir. 31 Amma bu nəzəriyyəyə cavab çox aydındır. Məcazi və qeyri-həqiqi məna məlum və aşkar bir qərinəyə (şahidə) ehtiyaclıdır. Fəxri Razi bu məcazi olan mənaya hansı aşkar qərinəni təqdim edir? İkinci nəzəriyyə: Ayədəki “əl-yəvm” (bu gün) sözünün həqiqi, xüsusi və müəyyən bir mənası var və həmin gün Ərəfə günü – Zilqədə ayının səkkizidir. Ərəfə günü “Həccətül-vida” və İslam Peyğəmbərinin (s) son həcc səfəridir ki, hicrətin onuncu ilində baş vermişdir. Bu nəzəriyyə də qaneedici və qənaətbəxş deyil. Görəsən, hicrətin səkkiz və doqquzuncu ilindəki Ərəfə gününün hicrətin onuncu ilindəki Ərəfə günü ilə nə fərqi vardı ki, onu digərlərindən ayırırdı? Əgər ond a əzəmətli bir hadisə baş verməmişdirsə, nə üçün o, belə əhəmiyyətli bir gün olaraq xatırlanır? Bir sözlə, bu nəzəriyyə də sağlam, təəssüb və hissiyyatdan uzaq olan əqlə uyğun gəlmir və qəbulediləsi deyil. Nəticədə, Fəxri Razinin iki nəzəriyyəsinin heç biri ayənin batinində gizlənmiş olan sirri açmaq üçün yetərli deyil. Üçüncü nəzəriyyə: Şiənin savadlı və böyük təfsirçilərindən biri mərhum Təbərsi Fəxri Razinin iki nəzəriyyəsini nəql və onu rədd etdikdən sonra, həmin ayə barədə bütün şiə alim və təfsirçilərinin qəbul etdiyi Əhli-beytin (ə) təfsirini nəql edir. Bu nəzəriyyənin tərəfdarları kafir və İslam düşmənlərinin naümid və məyus olması, ilahi razılığın cəlb edilməsi, din və nemətlərin tamamlanmasına səbəb olan həmin günün hicrətin onuncu ilindəki Zilhəccənin on səkkizinci günü – Qədir-Xum hadisəsi – olması fikrindədirlər. Həmin gündə Peyğəmbər (s) ilahi fərmanı yerinə yetirərək Əli ibn Əbu Talibi (ə) vilayətə təyin etdi və o həzrətin xəlifəliyini bütün müsəlmanlara elan elədi. Sual: Görəsən, bu nəzəriyyə ayənin məna və məzmunu ilə uyğun gəlirmi? Cavab: Əgər insaf və ədalətlə qəzavət etsək, görərik ki, bu şərif ayə Qədir hadisəsilə tamamilə uyğundur, çünki: Birincisi: İslam düşmənləri planlarının alt-üst olması, döyüşlərdə məğlubiyyət və təfriqə salmalardan, xülasə, İslamı aradan aparmaq üçün etdikləri bütün təlaşlardan sonra, təkcə bir şeyə – Peyğəmbərin (s) dünyadan getməsinə və o həzrətin vəfatından sonra, oğlunun yoxluğu səbəbilə canişini olmayacağına və indiyə qədər də kimi isə rəsmi olaraq canişin ünvanında təyin etməməsinə və bu yolla öz arzularına çataraq İslama sonuncu zərbələrini vuracaqlarına bel bağlayırdılar. Amma hicrətin onuncu ili Zilhəccənin on səkkizində həzrət Peyğəmbərin (s) Qədir-Xum səhrasında və müsəlmanların indiyə qədər müşahidə olunmamış izdihamlı cəmiyyəti arasında İslam 32 Əbülqasim Əlyan Nejadi dünyasının ən üstün, ən güclü və məlumatlı fərdini özündən sonra canişin seçdiyini gördükləri zaman, öz arzularının puç olduğunu başa düşərək İslamın məhv edilməsi üçün son ümid qapısının üzlərinə bağlandığını anladılar və naümid oldular. İkincisi: İmam Əlinin (ə) seçilməsi ilə nübüvvət məsələsi sona yetmədi, əksinə özünün təkamül yolunu davam etdirdi. Nəticədə, imamət nübüvvətin təkmilləşdiricisi və dinin kamilliyinə səbəbdir. Beləliklə, Allah Peyğəmbərdən (s) sonra ən üstün, elmli və məlumatlı şəxsi “müsəlmanların xəlifəsi” ünvanında təyin etməklə öz dinini kamilləşdirdi. Üçüncüsü: İlahi nemətlər Peyğəmbərdən (s) sonra imam və rəhbərin təyin edilməsilə tamamlandı. Dördüncüsü: Şübhəsiz, İslam dini imamət və rəhbərin təyin olunmaması ilə bütün dünyaya yayılan sonuncu din ünvanında mövcud ola bilməzdi, çünki sonuncu din bütün zamanlarda insanların ehtiyyaclarına cavab verməli idi və bu, təkcə hər bir zamanda mövcud olan məsum imamın varlığı ilə reallığa çevrilə bilərdi. Nəticədə, ayənin “Qədir” hədisi ilə bağlı təfsir edilməsi, həqiqətdə, qəbul oluna bilən yeganə təfsirdir. “Dinin kamilliyi”ndə məqsəd nədir? Ayənin bu qisminin ﹾ ﻢُﻜَﻨﻳِﺩ ْﻢُﻜَﻟ ُﺖْﻠَﻤْﻛَﺃ َﻡْﻮَﻴْﻟﺍ “Bu gün sizin üçün dininizi kamil etdim!” təfsiri barədə də üç nəzəriyyə mövcuddur: 1. Dində məqsəd “qanunlar”dır, yəni həmin gündə İslamın qanunları kamilləşdi və bundan sonra İslamda qanunla əlaqədar bir boşluq olmayacaq. Amma bu nəzəriyyəyə cavab olaraq belə bir sual bəyan edilir ki, görəsən, həmin gündə ilahi qanunların təkmilləşməsi üçün hansı mühüm qanun və hadisə baş vermişdir? (Bu suala cavab ayənin aydınlaşması üçün həlledicidir) 2. Bəziləri ayədəki “din” sözünün “həcc” mənasında olmasını düşünürlər, yəni həmin əzəmətli bir gündə Allah sizin həccinizi kamil etdi. Görəsən, “din” sözü lüğətdə, doğrudan da, “həcc” mənasındadırmı? Yoxsa, din – etiqad və əməllərin toplusu, həcc isə onun bir hissəsidir? Aydın məsələdir ki, ikinci ehtimal düzgündür. Beləliklə, “din” sözünü “həcc” mənasına təfsir etmək üçün heç bir dəlil yoxdur. 3. Ayənin məzmununun həqiqəti, dinin kamilləşməsi və nemətlərin tamamlanması həmin gündə Allahın müsəlmanları düşmənə qalib Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|