152
Pulsuzluqdan əzilərik,
Hətta müalicəyə belə
Bəzən pul tapa bilmərik.
Buna baxmayaraq yenə
Xeyir yolundan dönmərik.
Gəlin şükr edək biz Yaradana!
Ki, bizi ayırıb
Pul üstdə əsən,
Xəsis varlılardan,
Tamahkarlardan.
Onlar bizim kimi ola bilməzlər –
Azad, səxavətli, kasıb və xoşbəxt!
* * *
Sorosun yanından qayıdandan sonra Aytmatovla mən belə bir
söhbət etdik:
- Şıke, biz dünyanın ən varlı adamlarından biri ilə ünsiyyətdə
olduq. Siz hansı adamı əsl xoşbəxtlik zirvəsinə qalxmış kəs hesab
edirsiniz?
- Yalnız o adamı ki, öz maraqları naminə yox, heç bir təmənnasız
və inadla başqalarının həyatını daha yaxşı eləmək naminə cəmiyyətə
xidmət edir. Ancaq belə insan mükəmməllik zirvəsinə qalxaraq əsl
xöşbəxtlik hissini yaşaya bilər.
-
Başqa sözlə, ağlagəlməz dərəcədə varlı və məşhur olsan da,
əgər səmimi minnətdarlıq və məhəbbət işığında üzmürsənsə, deməli
xoşbəxtlik zirvəsini görməyəcəksən? Hətta özünü xöşbəxt sayırsan-
sa da bu aldanışdır?
- Məhz belə! Adam var ki, onun üçün xöşbəxtlik doyunca yemək
yeməkdir. Əlbəttə bu çox bədbəxt insanlardır. Heç kim başqalarının
xoşbəxtliyi üçün çalışmadan həqiqi xoşbəxtlik zirvəsinə yüksələ
bilməz. Bu zirvəyə aparan başqa yol yoxdur!
153
KRAL VƏ ONUN XANIMI
Səksənbayların və Doxsanbayların doğulması halları
Dekabr üsyanını yatırmaq üçün
yetimlərdən təşkil olunan
hərbi dəstə
2007-ci ilin mayında mən Malayziyaya uçmağa hazırlaşan-
da, Belçikadan Aytmatov zəng elədi. Yola çıxmağa hazırlaşdığımı
biləndə dedi: “İmkan tapsan bu ölkənin hazırda
pensiyada olan
keçmiş baş naziri ilə görüş. Çox müdrik adamdır. Öyrən gör o, sənin
tez-tez qaldırdığın dil və millət problemini necə həll edib”.
Bundan iki gün əvvəl parlamentdə mənim qəbuluma 83 yaşlı
bir qoca gəlmişdi. O, şəhərətrafı təsərrüfatlardan birində yaşayır.
Ağsaqqalın xahişi ilə parlamentin çox ciddi mühafi zəçilərinə zəng
etdim ki, onların içəri keçirməyə qoymadıqları və qocanın mənə
pay gətirdiyi bir tuluq kumısı gətirsinlər. Qoca çox qıvraq, həm də
vətənpərvər adam imiş. “Birinci arvadım yeddi il əvvəl ölüb, - deyə
söhbətə başladı. – Siz Çingiz Aytmatovla öz kitabınızda yazırsınız
ki, az qala 100 yaşı olan şair Jambıl evlənmək istəyirmiş. Vilayət
və respublika rəhbərliyi isə buna mane olub və onu evlənməyə qoy-
mayıb. Sonra isə Jambıl xəstələnəndə həmin adamlar ona dəyməyə
gəlib və tutduqları işə görə utanıb, peşman olublar.
Mənim də gəlin-
lərim var ki, mənə daim qulluq göstərməyə, sağlamlığımın qeydinə
qalmağa çalışırlar. Amma, hər bir qocanın xəstələnəndə elə prob-
lemləri olur ki, bunu yalnız öz həyat yoldaşına deyə bilər. Mən də
belə situasiyaya düşdüm. Nə etməli, əri həlak olmuş bir cavan qa-
dınla ailə qurdum. Heç bir il keçmədi ki, o mənə bir oğlan uşağı
doğdu, adını Çingiz qoyduq.
Belətəklif də var idi ki, siz bu uşağı
səksən yaşında görmüsünüz, ona görə də adını “Səksənbay” qoyun.
Mən buna uymadım. Yoldaşım məndən 46 yaş cavandır. Amma,
şükür Allaha ki, o, mənimlə çox xoşbəxtdir. Əvvəlcə fi kirləşirdim
ki, arvadım əkiz doğsa, uşağın birinin adını Çingiz, o birini Muxtar
qoyaram. Madam ki, əkiz olmadı, növbəti uşağı hökmən Muxtar ad-
landıracağam – bunu sizə və Çingiz Aytmatova dərin hörmətim kimi
154
qəbul edin. Kumısı isə uzaqdan bura ona görə gətirmişəm ki, onun
xüsusi, indiyə kimi layiqincə qiymətini almayan özəl dadını siz də
hiss edə biləsiniz. Çünki,
mən hesab edirəm ki, milləti, dili uğrunda
kosmopolitlərlə döyüşə girən insan həm də sağlamlıq baxımından
rəqiblərindən çox-çox üstün olmalıdır”.
Əkizlərə bizim adımızın verilməsi halları artıq bir-neçə dəfə
həm Qırğızıstanda, həm də Qazaxıstanda olmuşdu. Məsələn, As-
tanadan olan tanınmış qazax şairi Baxıtjan Tobayakov “Uçurum
üzərində ovçu fəryadı” kitabını oxuyandan sonra bir nəvəsinə Çin-
giz, ikincisinə isə Muxtar adı verib. Qəzetlər də bir-biri ilə bəhsə
girərək bununla bağlı məqalələr çap edirdilər. Bir qırğız şairinin şeiri
qırğızlar arasında dillər əzbəridir:
Xalqlar qoy dost olsunlar
Qazaxla qırğız kimi.
İnsanlarsa dost osun
Muxtarla Çingiz kimi.
Əlbəttə, burda ilk növbədə Aytmatovun dünya şöhrəti
və mənim
həm qazaxların, həm də qırğızların diqqətini dövləti, milli maraqlara
yönəltməklə bağlı səylərim, ikincisi isə bizim Çingizlə hamıya bəlli
olan səmimi, təmiz dostluğumuz pol oynayıb.
Malayziyaya getməzdən əvvəl mənimlə birlikdə uçmalı olan Qa-
zaxıstanın “Xalal” komitəsinin sədri Marat Sarsanbayevə 83 yaşında
Çingiz adlı bir oğul atası olmuş qoca haqqında danışdım və onun
kumısı özünün gündəlik içkisinə çevirdiyini dedim. Əcdadlarımızın
adətlərinə dərin hörmətlə yanaşan Marat Malayziyadakı Qazaxıstan
səfi ri Muxtar Tleuberdinə 10 litr kumıs apardı. Təəssüf ki, biz Ma-
layziyada olarkən Aytmatovun haqqında danışdığı keçmiş baş nazir
xaricdə idi. Malayziyanın kralı və onun xanımı ilə görüşdə isə Jetpis-
baylar və Səksənbaylar doğurmağa qadir olan kumısın gücü barədə
atmacalarla dolu söhbət etdik. Malayziyadan qayıdan
kimi həmin
görüşün əsasında qocalığa təslim olmamağa çağıran zarafatyana bir
şeir yazdım. Həmin şeiri oxucuların diqqətinə təqdim edirəm.
