Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 51 vurğusu olur. Məsələn, pumping unit- nasos mancanağı; grinding machine - cilalama dəzğahı, anchor- özül boltu və s. Terminlər konkretliliyə meyilli sözlər olduğu üçün söz birləşmələri şəklində termin yaradılması üsulundan geniş istifadə olunur. Çünki sözlə söz birləşməsinin əsas fərqi ondadır ki,söz birləşmə daxilində daha konkret leksik məna kəsb edir. Məsələn, geniş işlənmə diapazonuna malik olan tong - açar sözünü götürək. Bu söz tək işləndikdə onun məhz hansı açar olduğu dəqiq bilinmir. Lakin bu söz birləşmə daxilində öz konkret mənasını tapır. Məsələn, hinged tongs-oynaqlı açar ; manuel tongs -əl açarı; chain tubing tongs- zəncirli açar ; cone(cutter) tongs- şaroşkalı balta üçün açar və s. Mürəkkəb terminoloji birləşmələr də söz birləşmələri kimi ən azı üç sözdən ibarət olur. Lakin unutmaq olmaz ki, buraya köməkçi nitq hissələri olan sözlər daxil deyildir. Birləşmənin daxilindəki bütün sözlərin əsas nitq hissəsi olması, yəni müstəqil leksik mənaya malik olması əsas şərtdir. Mürəkkəb birləşmə şəklində olan neft sənayesinə aid terminoloji birləşmələr də dilimizdə çoxluq təşkil edir. Aşağıdakı misallar buna əyani sübutdur: self propelled drilling rig -Özüyeriyən qazıma qurğusu; dead line- tal kanatının tərpənməz ucu; rotary tongs,drill pipe tongs- qazıma boruları açarları; hydraulic turbine downhole motor bit shaft - hidroturbin quyudibi mühərrikinin şpindeli; pump rod coupling- nasos ştanqı qıfılları; thermochemical processing of well - quyuların termokimyəvi işlənməsi; mean spooling diameter - kanatın orta sarınma diametri və s. Ədəbiyyat 1. Mələk Məmmədova. İngilis dilinin qrammatikası. 2. N.Məmmədov. “Azərbaycan dilçiliyinin nəzəri əsasları”. 3. A.M. Babayev Dilçiliyə giriş, Bakı, Maarif, 1992. Z.Afandiyeva The ways of forming compounds in English Summary Compounding forms a word out of two or more root morphemes. The words are called compounds or compound words. In Linguistics, compounds can be either native or borrowed. Native English roots are typically free morphemes, so that means na- tive compounds are made out of independent words that can occur by themselves. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 52 Another thing to note about compounds is that they can combine words of different parts of speech. Mostly noun-noun compounds, which is probably the most common part of speech combination, but there are others, such as adjective-noun (dry run, blackbird, hard drive), verb-noun (pick- pocket, cut-purse, lick-spittle) and even verb-particle (where 'particle' means a word basically designating spatial expression that functions to complete a literal or metaphorical path), as in run-through, hold-over. Sometimes these compounds are different in the part of speech of the whole compound vs. the part of speech of its components. З.Афандиева Способы формирования сложное слово на английском языке Резюме Компаундирование образует слово из двух или более корневых морфем. Эти слова называются соединениями или сложными словами. В лингвистике соединения могут быть как родными, так и заимство- ванными. Родные английские корни, как правило, являются свободными морфемами, поэтому означает, что родные соединения составлены из независимых слов, которые могут встречаться сами по себе. Еще одно замечание о соединениях заключается в том, что они могут сочетать слова разных частей речи. В основном существительные- существительные, которые, вероятно, являются наиболее распростране- нной частью речевого сочетания, но есть и другие, такие как прилага- тельное-существительное, глагол-существительное и даже глагол-частица (где «частица» означает слово, обозначающее в основном пространствен- ное выражение, которое функционирует для завершения буквального или метафорического пути), как при сквозном, так и при удерживании. Иногда эти соединения различны в части речи целого соединения по отношению к части речи его компонентов. Rəyçi: Rəna Şamiyeva filologiya elmlər namizədi, dosent Filologiya məsələləri, № 7, 2017 53 İNTİZAR MİRZƏYEVA ADU inamirzayeva05@mail.ru İNGİLİS VƏ AZƏRBAYCAN DİLLƏRİNDƏ SADƏ CÜMLƏLƏRİN ÜZVLƏNMƏSİNDƏ TƏRZİ-HƏRƏKƏT ZƏRFLİYİNİN YERİ VƏ İNFORMATİVLİYİ Açar sözlər: zərflik, tərzi – hərəkət zərfliyi, cümlə üzvləri Key words: adverb, adverbial modifiers of manner , the member of sentence Ключевые слова : наречие ,обстоятельства образа действия наречие, члей предложение Müasir dillər üçün səciyyəvi olan universal xüsusiyətlərdən biri də, ünsiyətin formalaşmasında əsas həlledici və fundamental sintatik vahid kimi çıxış edən cümlə problemidir. Bu problemin həlli ilə bağlı təqdiqatçılar müxtəlif dillərin materialları əsasında cümləyə fərqli aspektlərdən yanaşmış, onun ayrı-ayrı sahələri (sintaktik, fonetik və qrammatik sturuktur və.s) üzrə dəyərli elmi nəticələr əldə etmişlər. Bununla belə çağdaş dilçilikdə mövzu ilə əlaqədar mübahisəli problemlər hələ də mövcuddur və bunların elmi həllinə ehtiyac duyulur. Belə problemlərdən biri də tərkibində tərzi-hərəkət zərfliyi olan sadə cümlələrin danışıq aktındaki variativlik xüsusiyətləridir. Mövzu- nun aktuallığını nəzəri və praktik əhəmiyətini nəzərə alaraq biz tədqiqat işimizi bu problemin həllinə həsr etmişdik. Problemin həlli bununla bağlı bəzi məsələlərə aydınlıq gətirilməsini tələb edir ki, bunlardan da biri İngilis və Azərbaycan dillərində sadə cümlələrin qrammatik və aktual üzvlənməsin- də tərzi-hərəkət zərfliklərinin yeri və funsiyası məsələsidir. Bu yazımızda biz məhz bu məsələni araşdırmağa çalışmışıq. Müqayisə olunan dillərdə cümlənin tipoloji xüsusiyyətlərinə aydınlıq gətirmək üçün ilk növbədə bu vahidlərin tərkib elementləri kimi çıxış edən cümlə üzvlərinin tipologiyasının araşdırılmasına ehtiyac duyulur. Cümlə probleminin həllində qrammatik üzvlənmənin əhəmiyətindən bəhs edən K.Abdullayev yazmışdır ki, aydın bir həqiqətdir ki, hər hansı bir bütöv haqqında hərtərəfli məlumata malik olmaq üçün bu bütövü xırdalıqlarına qədər analtik təhlilə cəlb etmək lazımdır və əksinə bizim hissələr xırdalıqlar haqqında bildiyimizin dərəcəsi, onların əhatəsi, sinfi içində olduqları bütöv haqqında olan təsəvvürümüzdən asılıdır, cümlə də həmçinin.(1,s28) Bu da onu göstərir ki, İngilis və Azərbaycan dillərində sintaktik vahid kimi cümlənin araşdırılmasında onun tərkib hissələri olan cümlə üzvlərinə aydınlıq gətirilməsi vacibdir. Cümlə daxilində hər bir cümlə üzvünün öz Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|