Microsoft Word Baburname doc

BABURNAMƏ 

 

393

rindən seçilmiş olan iki gəmini Tirmühani yoluyla Qazipura, Asayiş  ilə 

Fərmayiş gəmilərini də Sarunun yuxarısına doğru orduyla birlikdə götürmək 

işi benqallar tapşırıldı. 

Behar ilə Sərvar tərəfini sakitləşdirdikdən sonra bazar ertəsi günü Çe-

türmukün Çupara keçidindən Saru sahilini təqib edərək Ud tərəfinə doğru 

hərəkət edildi. On küruh məsafə gedib Fəthpura tabe olan və Kilirə deyilən 

(377 b) bir kəndin yanında Saru sahilinə endik. Erkən hərəkət edənlər yolu 

çaşaraq Fəthpurun böyük gölünə varmışlar. Yaxındakı əsgərləri geri qaytar-

maq üçün bir neçə adam göndərildi. Göl sahilində dincəldikdən sonra oraya 

enmiş olan əsgərləri ertəsi gün ordugaha gətirməsi üçün Kiçık Xocaya mək-

tub göndərildi. 

Ertəsi gün oradan qalxıb yarı yoldan Asayiş gəmisinə mindim və yu-

xarıdakı yurda qədər gəmini çəkdirərək gəldim. Yolda Xəlifə mənim, yanı-

ma Baqinin yanından gələn Şah Məhəmməd Divanənin oğlunu gətirdi. Lek-

nu xəbərini dəqiqləşdirdim:  şənbə günü, ramazan ayının on üçündə [=23 

may] düşmən hücum edir, lakin heç bir şey edə bilmir. Savaş zamanı bir 

araya yığılmış olan quru otlar və qamış od tutur. Kurqanın içi təndir kimi 

qızır. Divar üzərində yürümək mümkün olmur və beləcə düşmən kurqanı ələ 

keçirir. Amma iki-üç gün sonra bizim geri qayıtdığımızı xəbər alınca çəkilə-

rək Delmut tərəfinə doğru hərəkət edir. 

O gün də on küruh qədər yol alıb Sikri pərgənəsinin Cəlisir adlı kəndi-

nin yanına, Saru sahilinə endik. 

Çərşənbə günü heyvanların dincəlməsi üçün o yurdda qaldıq. Bəziləri 

Şeyx Bəyazid ilə Bibənin Qanqdan keçərək  (378 a) Çünar və Cun civa-

rından irəliləyərək özlərini sipahilərinə doğru çatdırmaq niyyətində olduqla-

rını söylədilər. Bəyləri çağırdım və onlarla danışıb məsləhətləşərək Gunepur 

vilayəti qarşılığında Çünar və digər bəzi pərgənələri almış olan Məhəmməd 

Zaman Mirzə ilə Sultan Cüneyd Barlasın Mahmud xan Nuhani, Qazı Ciya 

və Tac xan Sarənghani ilə birlikdə gedib Çünarda düşmənlərin yolunu kəs-

mələrinə qərar verildi. 

Cümə axşamı günü erkəndən qalxıb Saru çayından ayrılaraq on bir 

küruh irəliləyib Persərudan keçdik və eyni çayın sahilində düşərgə saldıq. 

Bəyləri dəvət edib məsləhətləşdikdən sonra İsən Teymur Sultan, Məhəm-

məd Sultan Mirzə, Toxta Buğa Sultan, Qasım Hüseyn Sultan, Bixub Sultan, 

Müzəffər Hüseyn Sultan, Qasım Xoca, Cəfər Xoca, Zahid Xoca, Can bəy 

[Can Məhəmməd] və Əsgərinin adamlarıyla birlikdə Kiçık Xoca, hind əmir-

lərindən [Cəlal xan Cighetin oğlu] Aləm xan Kalpi, Məlikdad Kərrani və 

Ravuy Sərvani komandanlığındakılar ordunun ana qismindən ayrılaraq Bə-

yazid ilə Bibənin arxasından Dəlmut tərəfinə sürətlə yürümələri üçün tap-

şırıq aldılar. 

Bu Persəruda abdəst alırdım ki, şam ışığına çoxlu balıq toplanaraq su 

---

Zəhirəddin Məhəmməd BABUR  

 

 

394

üstünə çıxdı. Mən və yanımdakılar əllə xeyli balıq tutduq. 

Cümə günü Persərunun qollarından birinin basma endik. Çox kiçık bir 

çaydı.  Əsgərlərin gedib gəlməsindən bulanmaması üçün üst tərəfində  (378 

b) hövzi-kəbirlik bir yerini abdəst üçün düzəltdirdim. Ayın iyirmi yeddinci 

gecəsini [=3 iyun] bu yurdda keçirdik. Ertəsi gün buradan qalxıb Tus çayını 

keçərək endik. Bazar günü də bu çayın sahilinə endik. 

Bazar ertəsi günü, ayın iyirmi doqquzunda da [=6 iyun] bu Tus çayı-

nın sahilində güşərgə saldıq. O axşam havanın o qədər açıq olmamasına 

baxmayaraq bir neçə adam ay gördülər və qazı önündə şəhadət etdilər. Ay 

başı sabit oldu. Çərşənbə axşamı gününün sabahı bayram namazını  qılıb 

hərəkət etdik. On küruh gedib Tayikdən bir küruh uzaqlıqda Guy çayının sa-

hilinə endik. Günortaya yaxın məcun yedik. Şeyx Zeyn, Molla Şəhab və 

Xandəmirə yalnızca bu beyti göndərib çağırdıq: 

Şeyx, Molla Şəhabü  Xandəmir, 

Gəlin üç-üç, iki-iki, bir-bir..  

Dərviş  Məhəmməd [Sarban], Yunus Əli və Abdullah [Kitabdar] da 

orada idilər. İkindi üstü güləşçilər güləşdilər. 

Çərşənbə günü də o yurdda qaldıq. Çeşdə yaxın bir vaxtda məcun ye-

dik. Tac xanı Çünardan çıxarmaq üçün getmiş olan Məlik Şərq o gün gəldi. 

O gün də pəhlivanlar güləşdilər. Daha öncə gəlmiş olan Udi Pəhlivan o gün-

lərdə gələn (379 a) bir hind pəhlivanı ilə güləşərək onu yıxdı. Yəhya Nuha-

niyə Sərvardan təxsisat olaraq on beş leklik yer verilib bir dəst libas geydiri-

lərək getməsinə izin verildi. 

Ertəsi gün on bir küruh gedib Guy çayını keçərək o çayın sahilinə en-

dik. İlqar gedən sultan və bəylərin Dəlmuta çatdıqları, lakin Qanq çayını hə-

lə keçmədikləri xəbəri alındı. Buna əsəbiləşdim; Qanq çayını  dərhal keçib 

düşməni təqib etmələri və Cundan da keçərək Aləm xanı [Cəlal xan Cighet] 

özlərinə qoşub sürətlə asilərə hücum etmələri üçün fərmanlar göndərildi. 

Guydan qalxdıq və arada bir dəfə  dincəldikdən sonra Dəlmuta gəldik. 

Həmin gün əsgərin böyük bir qismi Qanq üzərindəki keçiddən keçdi. Ordu 

keçdikdən sonra keçiddən aşağıda yerləşən adada məcun yedik. 

Suyu keçərək endiyimiz yurdda əsgərin gecikənləri üzündən bir gün 

qaldıq. O gün əsgəriylə birlikdə Baqi Daşkəndi də gəlib mülazimət etdi. 

Qanq çayından hərəkət etdik və arada bir dəfə dincəldikdən sonra Gü-

varənin yanında Erind çayının sahilinə endik. Dəlmutdan Güvarəyə  qədər 

iyirmi iki küruh tutdu. Cümə axşamı günü də o yurddan qalxıb Adəmpur 

pərgənəsinin önünə endik. 

Müxalifləri təqib məqsədilə çayı keçə bilmək üçün (379 b) mövcud 

gəmiləri gətirmək üzrə gəmicilərdən bir-ikisi daha öncədən Kalpiyə göndə-

rilmişdi. Orada dincəldiyimiz axşam bir neçə  gəmi gəldi. Çayda keçid də 

tapıldı. Yurd tozlu olduğu üçün mən adada oturdum. Orada olduğumuz bir 

---