Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
B U L U D X A N X Ə L İ L O V 74 dəki həyatın əsas xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirib yeni mətn təqdim edən sənətkarlardır. Həm bütünlükdə realizm, həm də realist roman keçmişdəki böyük ustad- ların bədii təcrübələrinə əsaslanır. Amma inkişaf zamanı bu əsərlər mahiyyətcə yeni və çox müasir cizgilər əldə elədi. Mən özündə həyatın yenilənməsi, onun insanın xeyrinə dəyişməsi ideyasını daşıyan realizmdən danışı- ram. Təbii ki, bu, bizim indi sosialist realizmi adlandır- dığımız realizmdir. Bu realizmin özünəməxsusluğu onun gerçəklikdən qaçmayan, insanlığı inkişafa istiqa- mətləndirmək uğrunda aparılan, bəşəriyyətə milyonlarca insanın ortaq məqsədlərinə çatmaqda kömək edəcək mübarizəyə çağıran, onların mübarizəsinin yolunu işıq- landıran dünyagörüşünü ifadə etməsidir”. Mixail Şoloxov bəşəriyyətə bütöv bir tam halında yanaşmaqla, Yer üzərində yaşayanların problemlərini, qayğılarını və tələblərini anladığını bildirirdi. Həm də Yer üzərində yaşayan insanların maraq və məqsədlərini bir-birindən ayırmırdı. O, Nobel nitqində deyirdi: “Bə- şəriyyət özlərini Yerin cazibə qüvvəsinin sərhədlərindən kənar çıxan kosmonavtlar sayağı çəkisizlik vəziyyətində hiss edən təklərə, fərdlərə bölünməyib. Biz Yer üzündə yaşayır, Yerin qanunlarına tabe oluruq. İncildə deyildiyi kimi, günümüz bu dünyanın şəri, qayğıları və tələbləri, sabahın daha yaxşı olacağına ümidləri ilə doludur. Yer əhalisinin nəhəng təbəqələri eyni məqsədlərlə hərəkət edir, eyni maraqlarla yaşayır və bu məqsədlər, maraqlar Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 75 onları ayırmaqdan daha çox, yaxınlaşdırmağa xidmət göstərir. Bunlar – hər şeyi öz əllərinin və beyinlərinin əmə- yi ilə yaradan zəhmətkeş insanlardır. Mən özünün ən yüksək şərəfini qələmi ilə zəhmətkeş xalqa xidmət etmək imkanının heç nə ilə məhdudlaşmayan azad- lığında görən yazıçılardanam”. Mixail Şoloxov Yer üzərində qurub-yaradan in- sanları zəhmətkeş insanlar kimi dəyərləndirirdi. Və belə insanlara xidmət edən sənətkar olduğunu qeyd edirdi: “Hər şey buradan başlanır. Mənim, sovet yazıçısının fikrinə görə, sənətkarın müasir dünyadakı yeri barədə gəldiyi qənaətlər də buradan qaynaqlanır”. Mixail Şoloxov deyirdi: “Biz çaxnaşma illərini yaşayırıq. Amma dünyada müharibə istəyən heç bir xalq yoxdur. Sadəcə, xalqları bütünlüklə müharibə alovlarına atan güclər var. İkinci Dünya müharibəsinin nəhəng tonqallarının külü yazıçı ürəyində qalaqlanmaya bilər- mi? Şərəfli yazıçı bəşəriyyəti özünüməhvə məhkum et- mək istəyənlərə qarşı etiraz etməyə bilərmi?” Mixail Şoloxov Nobel nitqində “yazıçının işi nə- dən ibarətdir?” sualına da cavab verirdi: “Bəs özünü Olimp dağlarına qaldırılmış, insanların iztirablarına la- qeyd ilahi varlıq deyil, öz xalqının oğlu, bəşəriyyətin bir zərrəsi hesab edən yazıçının işi nədən ibarətdir? Oxucu ilə səmimi olmaq, insanlara bəzən acı, heç də həmişə ləyaqətli olmayan həqiqəti demək, onların ürəyində gələcəyə, bu gələcəyi qurmağa qadir olan güc- lərinə inamı möhkəmləndirmək. Bütün dünyada sülhün B U L U D X A N X Ə L İ L O V 76 bərqərar olması uğrunda mübarizə aparmaq və öz sözü- nün gücü ilə bu mübarizəyə qoşulacaq insanlar yetişdir- mək. İnsanları inkişafa canatma adlanan təbii və ləyaqətli bir məqsəd ətrafında birləşdirmək. İncəsənət insan beyni və ürəyinə böyük təsir gücü- nə malikdir. Məncə, sənətkar bu gücü insanların ürəyin- də, insanlığın xeyrinə işləyəcək gözəlliklərə yönəldən bir insan adına layiqdir”. Mixail Şoloxov yazıçı kimi fəaliyyətini xalqına xidmətdə görürdü. O xalq ki, o, zəhmətkeş, qurucu, azadlığı uğrunda mübarizə aparandır: “Mənim doğma xalqım tarix boyu irəliyə heç də həmişə asan yollarla getməyib. Bu yollarda öndərlər, həyat pionerləri addım- layıb. Mən bir yazıçı kimi öz borcumu indiyə qədər yazdıqlarımda və bundan sonra yazacaqlarımda bu zəh- mətkeş, qurucu, heç vaxt heç kimə hücum etməyən, amma öz qurduğu ölkəni, öz azadlığı və şərəfini, öz gələcəyini öz seçimi ilə qurmaq hüququnu ləyaqətlə müdafiə etməyi bacaran qəhrəman xalqa təzim etməkdə görürəm”. Hər bir istedadlı yazıçı bəşəriyyətə və onun bir parçası olan insana xidmət edir. Bu işə yalnız və yalnız istedadlı yazıçılar nail ola bilir. Mixail Şoloxov kimi. O deyirdi: “Mən istəyərdim ki, kitablarım insanlara özlərinin daha yaxşı adam olmasına, mənəviyyatlarının daha da təmizlənməsinə xidmət etsin, insanı sevdirsin, bəşəriyyətin inkişafı və humanizm idealları uğrunda fəal mübarizə aparmağa səsləsin. Əgər buna azacıq da olsa nail ola bilmişəmsə, mən xoşbəxt yazıçıyam. Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 77 Bu zalda oturanlara, Nobel mükafatına layiq görülməyim münasibətilə mənə təbrik göndərən bütün insanlara təşəkkür edirəm”. Bu gün dünyanın mənzərəsi, məhz siyasi mən- zərəsi dəyişsə də, Mixail Şoloxovun əsərlərinin ədəbi- bədii dəyəri dəyişməmişdir. Başqa sözlə, azalmamışdır. Çünki, onun ədəbi istedadı hər şeyi üstələmişdir. Hətta “Oyanmış torpaq” epopeyasını ikinci nəşrə hazırlayarkən o, əsərin üzərində xeyli redaktə işinin aparmasına baxmayaraq, bu da onun istedadına kölgə sala bilməmişdir. Baxmayaraq ki, ona irad tutulmuşdur ki, “Oyanmış torpaq” epopeyasının ikinci nəşrini ona görə redaktə yolu ilə nəşr etdirmişdir ki, guya M.Şolo- xova siyasi təzyiq olmuşdur. Guya siyasi təzyiq əsəri sovet ideologiyasının tələblərinə tam şəkildə uyğunlaş- dırmışdır. Ancaq bu irad da onun ədəbiyyatdakı nüfuzu- na qətiyyən xələl gətirməmiş, onun nüfuzunu qətiyyən azaltmamışdır. Mixail Şoloxov kazakların həyat tərzini bütün təfərrüatı ilə bilən yazıçıdır. Kaş hər bir yazıçı mənsub olduğu xalqı Mixail Şoloxov qədər dərindən tanıyaydı. Mənsub olduğu xalqı dərindən tanıyan yazıçı mənsub olduğu xalqdan yazarkən dərindən yazır. Həm mənsub olduğu xalqı, həm də özünü oxucuya sevdirə bilir. Mixail Şoloxov yaradıcılığında zəngin bir məişəti, daha doğrusu, məişəti əks etdirmək qabiliyyəti var. Onun yaradıcılığındakı bu ifadələr xalqa və onun məişə- tinə dərindən bələd olmasından xəbər verir: qatranın məstedici tünd qoxusu, tənbəki, alaqotu, tufanda qovaq Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|