İnformasiya sistemləri menecmenti
37
satışın, təchizatın, maliyyənin, istehsal və biznes proseslərinin
maksimum avtomatlaşdırılması yolu ilə nail olunur.
İnformasiya texnologiyaları istehsal prosesini tamamilə
ləğv etməyə, rəqibləri yox etməyə və insanı son qərar qəbul
etmək hüququndan məhrum etməyə qadir deyil.
İnformasiya texnologiyalarına sahib olma müəssisədə
hər bir uğura təminat verir, ona görə də təkmil informasiya
sistemlərinin başlıca fərqi informasiya texnologiyalarına sərf
edilən vəsaitlərin miqdarı ilə deyil, ancaq əlavə dəyərlə
ölçülür. Qoyulan investisiyanın mənfəət gətirməsi üçün
sadəcə olaraq İT-yə sahib olmaq kifayət deyil, eyni zamanda
informasiya texnologiyalarından səmərəli istifadə etməyi
bacarmaq lazımdır.
İqtisadiyyatda informasiya texnologiyalarının əsas
məqsədi əsaslandırılmış qərarların hazırlanmasına, maliyyə
vəsaitinə qənaət edilməsinə, məhsuldarlığın yüksəldilməsinə
nail olmaqdır. Buraya taktiki, qısamüddətli üstünlüklərə nail
olmanın üsulları aiddir. İnformasiya texnologiyalarının strateji
hədəfi menecmentə kömək etmək, bazarın dinamikasına
reaksiya vermək, rəqabət üstünlüyünü yaratmaq və onu əldə
saxlamaqdır. Son illərdə İKT sektoru iqtisadiyyatın aparıcı və
dinamik inkişaf edən sahəsinə çevrilmişdir. 2003-2013-cü
illər ərzində sektorun həcmi təqribən 20-25% illik artaraq, 2,0
milyard ABŞ dollarına çatmış, ÜDM-də payı 1,7%-ə, qeyri-
neft ÜDM-də isə payı 3,3%-ə yüksəlmişdir. Sektora
investisiya qoyuluşu təqribən 3,0 milyard ABŞ dolları təşkil
etmişdir ki, bunun da 72%-i yerli biznes strukturları və xarici
investorlar tərəfindən yatırılmışdır. Özəl sektorun payı 2003-
cü illə müqayisədə 67,3%-dən 80%-ə yüksəlmişdir. MDB
ölkələri arasında ilk dəfə Azərbaycan Respublikasında sabit
telefon şəbəkəsi tam elektronlaşdırılmış və ölkənin bütün
yaşayış məntəqələri telefonlaşdırılmışdır. Respublikanın
bütün rayon mərkəzləri magistral fiber-optik telekommunika-
İnformasiya sistemləri menecmenti
38
siya şəbəkəsinə qoşulmuşdur. Mobil şəbəkə genişləndiril-
mişdir. Respublikada mövcud olan mobil operatorlar
tərəfindən müasir 3G xidmətləri göstərilir. 2012-ci ildən
ölkəmizdə 4G texnologiyasının da tətbiqinə başlanılmışdır.
Ölkədə hər 100 nəfərə 110 mobil abunəçi düşür. Son beş ildə
beynəlxalq internet kanalının tutumu 12,9 dəfə artaraq 200
Gbit/s-yə çatmış, internet xidmətləri bazarının həcmi
təxminən 4 dəfə artmışdır. 2013-cü il fevralın 8-də
Azərbaycan Respublikasının ilk telekommunikasiya peyki
“Azerspace-1” orbitə çıxarılmışdır ki, bu da ölkəmizin
müstəqillik dövründə əldə etdiyi ən yüksək texniki
nailiyyətlərindəndir. Avropa, Yaxın Şərq, Orta Asiya və
Afrika ölkələrinə telekommunikasiya, internet, televiziya-
radio yayımı xidmətləri göstərməyə imkan verən peykin artıq
kommersiya istismarına başlanılmışdır və o, yaradılmış
infrastruktur vasitəsilə azərbaycanlı mütəxəssislər tərəfindən
idarə olunur. BTİ-nin tövsiyələrinə uyğun olaraq, ölkəmizdə
aparılan işlər yekunlaşmış və 2017-ci ildən rəqəmli yayıma
keçid təmin edilmişdir. 2003-2013-cü illər ərzində poçt
sahəsində xidmətlərin çeşidinin və keyfiyyətinin yüksəl-
dilməsi, infrastrukturun müasirləşdirilməsi, kadr potensialının
gücləndirilməsi, sahə üzrə fəaliyyətin liberallaşdırılması
istiqamətində ardıcıl işlər görülmüşdür.
Azərbaycan Respublikasında kompüter və elektron
avadanlıqlarının, proqram məhsullarının istehsalı ildən-ilə
artır. Son 5 il ərzində ölkənin informasiya texnologiyaları – İT
sektoru təqribən 2 dəfə genişlənmiş və orta illik artım tempi
17% təşkil etmişdir.
Ölkədə “elektron hökumət”in formalaşdırılmasına ciddi
diqqət yetirilir və məmur-vətəndaş münasibətlərinin İT
vasitələrindən istifadə etməklə sadələşdirilməsi, şəffaflaşdırıl-
ması bürokratik əngəllərin qarşısının alınmasına xidmət edir.
Ölkədə ”elektron hökumət”in zəruri infrastrukturları yaradıl-
İnformasiya sistemləri menecmenti
39
mışdır. “Elektron hökumət” portalı artıq fəaliyyət göstərir,
dövlət orqanlarının informasiya sistemləri arasında xüsusi
infrastruktur vasitəsilə informasiya mübadiləsi aparılır,
elektron imzanın istifadəsi üçün infrastruktur və sertifikat
xidmətləri mərkəzləri yaradılmışdır. Nəticədə e-imzanın
tətbiqi genişlənir, dövlət orqanları tərəfindən müxtəlif
elektron xidmətlər göstərilir. Hazırda “Elektron hökumət”
portalına qoşulmuş dövlət qurumlarının elektron xidmətləri
“bir pəncərə” prinsipi əsasında əhaliyə təqdim edilir.
“Elektron hökumət” portalı haqqında Əsasnamə”nin təsdiq
edilməsi və elektron xidmətlərin genişləndirilməsi ilə bağlı
tədbirlər barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5
fevral 2013-cü il tarixli 813 saylı Fərmanı bu sahədə aparılan
işlərə xüsusi təkan vermişdir.
Qeyd edilənlərlə yanaşı, vətəndaşlara xidmətlərin daha
keyfiyyətli, rahat, vahid məkandan və müasir innovasiyaları
tətbiq etməklə həyata keçirilməsi, dövlət orqanlarının
informasiya bazalarının qarşılıqlı inteqrasiyası, elektron
xidmətlərin təşkili prosesinin sürətləndirilməsi, bu sahədə
idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə Azərbay-
can Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 13 iyul tarixli 685
nömrəli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə
Dövlət Agentliyi və onun tabeliyində “ASAN xidmət”
mərkəzləri yaradılmışdır ki, bu da qısa müddətdə özünü
müsbət təcrübə kimi doğrultmuşdur.
Görülən işlərin davamlılığının təmin edilməsi və milli
potensialın gücləndirilməsi üçün İKT sahəsi üzrə yüksək
ixtisaslı kadr hazırlığı genişlənir. Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 2007-ci il 16 aprel tarixli 2090 nömrəli
Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2007-2015-ci illərdə Azərbay-
can gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
Proqramı”nda İKT sahəsində yüksək nixtisaslı kadrların
Dostları ilə paylaş: |