Microsoft Word Quliyeva Narqiz Dars vasaiti son doc
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AVSTRALİYA – OKEANİYA XALQLARI
- OKEANİYA XALQLARI
_______________Milli Kitabxana______________ 38 ədəbiyyatında adətən bütün morfoloji tiplər eyni qiymətli tiplər kimi qəbul edilmir. Flektiv dillər ən kamil, təcrid edilən dillər isə ən primitiv dillər sayılır. Bundan başqa belə hesab edirlər ki, mücərrəd təfəkkür yalnız flektiv dillərlə əlaqədardır. Flektiv tip Hind-Avropa dilləri üçün daha çox səciyyəvi olduğundan belə fikirlərin irqçi xarakteri heç bir şübhə doğurmur. Morfoloji tiplər dilin inkişafının ardıcıl tarixi mərhələlərini izləyə bilmədiyindən hansı morfoloji tipin daha kamil olması haqqında danışmaq olmaz. Dünyanın bütün xalqları, dillərin hansı morfoloji tipə aid olmasından asılı olmayaraq ən yüksək mədəniyyət yaratmağa qadirdirlər. Morfoloji təsnifatın iki nöqsanlı cəhəti vardır: birincisi, onun köməyi ilə dillərin tarixi inkişaf yolunu izləmək mümkün olmur; ikincisi, o dünya dillərinin struktur xüsusiyyətlərini nəzərə almır. Morfoloji təsnifat öz əhəmiyyətinə görə geneloji təsnifatdan çox geri qalır və köməkçi xarakter daşıyır. www.behruzmelikov.com _______________Milli Kitabxana______________ 39 AVSTRALİYA – OKEANİYA XALQLARI Avropalılar tərəfindən dünyanın beşinci qitəsi kimi kəşf olunan Avstraliyanın sahəsi 7,7 milyon kv.km-dir. Okeaniyanın sahəsi isə 1,3 milyon kv.km-dir. Geoloji baxımdan Avstraliya materiki dünyanın ən qədim kontinentidir. Ən yüksək nöqtəsi isə materikin şərqində yerləşən Kostyuşko zirvəsidir və dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 2200 metrdir. Avstraliya tropik və subtropik zonada yerləşməklə faunası yoxsuldur. Materik tektonik cəhətdən ən sabit region hesab olunur. Avstraliya və Okeaniyanın əhalisinin mənşəyi barədə bir çox alimlər müxtəlif fikirlər söyləyir və bu yerlərin məskunlaşması tarixini araşdırmağa təşəbbüs göstərirlər. Son 20-25 il ərzində bu problemin öyrənilməsi arxeoloji qazıntı materiallarına və bu bölgədəki mövcud dillərin dərin etnolinqvistik təhlilinə əsaslanaraq tam elmi bünövrə üzərinə qoyulmuşdur. Bu tədqiqatlardan aydın olur ki, bu ərazidə ilk dəfə Avstraliya və Yeni Qvineya məskunlaşmışdır. Bütün tədqiqatları və etnolinqvistik xüsusiyyətləri nəzərə alaraq Okeaniyada aşağıdakı tarixi-mədəni rayonları qeydə almaq mümkündür: 1) Papuasiya; 2) Melaneziya; 3) Avstromelanezasiya; 4) Melano-Polineziya; 5) Hind-Mikroneziya; 6) Mikroneziya; 7) Polineziya. АVSTRАLİYА VƏ TАSMАNİYА ХАLQLАRI: Avstraliya materikinin yerli sakinləri 40 min il bundan əvvəl orada məskunlaşmışdır. İngilislər bu əraziyə gələndə burada yerli aborigenlərin sayı 300 mindən çox idi. Hazırda Avstraliyanın yerli əhalisinin əksəriyyəti rezervasiya adlanan əlahiddə yaşayış məntəqələrində məskunlaşdırılmışdır. Onlar demək olar ki, yüksək mədəniyyətə yaxın buraxılmırlar. www.behruzmelikov.com _______________Milli Kitabxana______________ 40 Antropoloji cəhətdən avstraliyalılar avstralo – zənci böyük irqinə daxil olan kiçik avstraliya irqini təmsil edir. Bu irqin tünd qəhvəyi rəngləri dəriləri , qara dalğavari saçları , qalın saqqal və bığları , enli burunları , qalın dodaqları vardır. Onların orta ölçülü boy hündürlüyü, uzunsov başları var və sifətləri pronqatik əlamətlidir: başqa sözlə desək üst çənə sümüyü alt çənəyə nisbətən bir qədər irəliyə çıxmıç vəziyyətdədir. Avstraliya dilləri də rəngarəngdir. Yerli avstraliyalıların dili müxtəlifliyinə görə bir neçə yüz dildən ibarətdir. Lakin sonralar assimilyasiya nəticəsində bunların sayı 200-ə enmişdir. Hal-hazırda isə Avstraliyanın və Yeni Zellandiyanın dövlət dilləri ingilis dilidir və onların Qanunverici orqanları Böyük Britaniya Krallığına tabedir. Yerli avstraliyalılar ovçuluqla daha geniş məşğul olmuşlar. Onlar üçün ən qiymətli heyvanlar kenquru və digər heyvanlar olmuşdur. Avstraliyalıların bəzilərinin yaşayış evləri daimi olmasa da materikin cənub, şərq və qərb rayonlarında yaşayış yerləri çoxluq təşkil etmişdir. Buna təbii şərait də təsir etmişdir. Belə ki qeyd olunan ərazilərdən başqa materikin digər ərazilərinin əksəriyyəti tropik iqlim qurşağına düşdüyündən səhra şəraiti əhalinin yaşayış imkanlarını azaldırdı. Avstraliyalılara quru nəqliyyat vasitələri məlum olmasa da onlar gəmilərdən istifadə edirdilər. Avstraliyalıların çox qəribə səslənən milli musiqiləri də mövcuddur ki, onlar bu musiqilər altında rəqs etməyi çox xoşlayırlar. Korrobori adlanan rəqslər kollektiv surətdə ifa olunurdu. Avstraliyalıların dini dünyagörüşləri arasında animizm, magiya, fetişizm və totemizm geniş yayılmışdı. Bunlardan totemizm xüsusi yer tutmuşdur. Lakin avropalıların gəlişindən sonra Avstraliyada Xristianlıq geniş yayılmış və hal-hazırda Avstraliya İttifaqı əhalisinin əksəriyyəti xristiandır. www.behruzmelikov.com _______________Milli Kitabxana______________ 41 Assimilyasiya baxımından avstraliyalılardan da dəhşətli faciələrlə üzləşən tasmaniyalıların XIX əsrdə sayı 20 min nəfər idi. Lakin avropalılar tasmaniyalıların bir nəfər də olsun nümayəndəsini sağ buraxmadılar. Sonuncu yerli tasmaniyalı Uilyom Lens 1905-ci ildə ölmüdür. Tasmaniyalıların antropoloji tipi avstraliyalılardan xeyli fərqlənmişdir. Onlar orta boydan bir qədər kiçik boylu olmuşlar və tünd palıdı rəngli dəriyə malik idilər. Avstraliyalılar və tasmaniyalılar tarixən eyni mənşəli olduqlarına görə onların dillərində ən çox uyğunluq nəzərə çarpırdı. Onların da əsas peşələri ovçuluq olmuşdur. Hal- hazırda Tasmaniya adası Avstraliya İttifaqına daxildir və əhalisinin dili ingilis dilidir. İngilis dilli əhali Xristianlıq dininə mənsubdur. OKEANİYA XALQLARI: Okeaniya adalarında Avstraliyadan fərqli olaraq mədəni inkişaf səviyyəsi müxtəlif olmuşdur. Burada əhalinin dili və antropoloji quruluşu da kəskin surətdə fərqlənmişdir. Okeaniya əhalisini aşağıdakı qruplarla təsnif edirlər: 1) Papuaslar; 2) Melaneziya xalqları; 3) Polineziya xalqları; 4) Mikroneziya xalqları. Papuaslar, əsasən, Yeni Qvineyada yaşayırlar. Yeni Qvineya adası Qrenlandiyadan sonra dünyada ikinci böyük adadır. Adanın sahəsi 785 min kv.km-dir. Papuasiya adlanan ərazidə 750-yə qədər etnos yaşayır ki, bunların 572-si papuasdır. Ən böyük papuas etnosları enqa, çimbu, xaqen, kamano, xuli və başqalarıdır. Hazırda papuasların əksəriyyəti kəndlərdə yaşayırlar. Yeməkləri isə əksər vaxtlarda bitki mənşəli yeməklərdən ibarət olur. Papuaslarda nəsil ata xətti üzrə hesablanırdı. Papuaslar arasında ən geniş yayılan dini inamlar totemizm və magiya olmuşdur. Melaneziyanın da etnik tərkibi olduqca mürəkkəbdir. Burada 200-ə qədər etnos yaşayır. Bunların böyük çoxluğunu avstroneziya dilləri (600 min), az bir qismini papuas dilləri (70 min) təşkil edir. Antropoloji baxımdan yerli əhali Avstraliya www.behruzmelikov.com Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|