Microsoft Word sintaksise girish 03. 07. 2017. doc
Yüklə 2,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 234 — Baxmayaraq ki, nida i ar si qoyuldu u sözd s s tonunun yüks lm sin xidm t edir, slind is vergül i ar sin b rab r olur. eird b z n dur u i ar l rind n düzgün istifad edilmir. Bu da xitabla ba l anla lmazl qlar yarada bilir. Xitablar b z n emosionall q xatirin cüml nin vv lind v sonunda i l n bilir. M s.: Ay qarda , z man n pis g tirdi, ay qarda . B z n is xitablar cüml nin ortas nda v sonunda i l nir. M s.: Ya ma, ya , ya ma, ya , M n görü t l sir m. (B.Vahabzad ) Xitablar n m na xüsusiyy tl ri v m na növl ri. Xitablar bir s ra m na xüsusiyy tl rin malik olur. Bu xüsusiyy tl r xitablar n ba l oldu u xsl , ya il laq l nir. M s.: Qüdr t! Atalar deyib ki, mio lu il miq z n n k binini Allah özü göyd k sib. ( .V liyev) Bülbül, n m ni k s, Bülbül, amand r, N özünü yand r, n m ni yand r. Novruz li, heç ür yini s xma. (C.M mm dquluzad ) Bülbülüm, köksünün alt sar d r, Mehriban yaratm s ni t bi t. (S.Vur un) Aç d rdini, mehriban qu ! S nin d öz lisan n var. (S.Vur un) Ey çaylar üstünd süz n sonalar, Da lara d ym sin bir tükünüz d . (S.Vur un) Ey bizim ç m nin sirda qu lar, Çiç kd n çiç y uçu un siz d . (S.Vur un) Üstünd n karvan yerim z S xd r dumanlar n, da lar! (S.Vur un) Axma, Araz! Dayan, Araz! nsaf eyl , biz bir az. (S.Vur un) Ey gün , ey bulud, girin qoynuma B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 235 — Bu saf t bi t mehribanam m n. (S.Vur un) Qonaq g lib siz Vur un, Sevinsin gülzar n, da lar! (S.Vur un) Xitablar üç m na növün ayr l r. 1. nsana müraci tl i l n n- l r, 2.Ba qa canl varl qlara müraci tl i l n nl r, 3.Cans z varl qlara müraci tl i l n nl r. 1. nsana müraci tl i l n nl r: zizim, miraslan, m n s nin atan n köhn adamlar ndanam. (M.C lal) Vaqif! Ey s rv rim! Ey tacidar m! (S.Vur un) Ey sevgilim, gözümün i , Murtuzu ba la. (M.C lal) til gözl rimd n, biv fa yar m! (S.Vur un) Bu da lar sizindir, ziz qarda lar! (S.Vur un) Siz sözüm vard r, böyük hökmdar! (S.Vur un) Çox sa ol, v fal könül sirda m! (S.Vur un) 2. Ba qa canl varl qlara müraci tl i l n nl r: G zin, qu lar, ç m nzar , Salam deyin da a-da a. (S.Vur un) Q z tez q q rd : – Aslan, tut! Qaplan, y rt! (M.C lal) Qu lar, qu lar, a qu lar! Qaranqu lar, a qu lar! (A.S hh t) Ba al b gedirs n hayana, ceyran? (S.Vur un) Ay it, ay it! – dey çoban onlar n ard nca yüyürdü. ( . f ndiyev) 3. Cans z varl qlara müraci tl i l n nl r: Ey ulu göyl r! N q d r a r d r bu qara x b r. (S.Vur un) Qara d niz! Qara d niz! N gümrahd r dal alar n. (S.Vur un) Ana v t n! Ana v t n! Gün do ur gülü ünd n! (S.Vur un) Ey V t n! Torpa n zizdir m n , M n orda tapm am s ad timi. (S.Rüst m) Xitablar n nidalarla i l nm si. Xitablar b z n nidalarla bir yerd i l nir. Bu zaman a, ay, ey nidalar n n xitablarla i l nm si- n daha çox mü ahid olunur. M s.: A bala! Soyuqdur, g l q z naq bir az. B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 236 — Parçalan, ey q lbim! Bir d f sökül! X st yarpaq kimi oxalan, tökül. (S.Vur un) Ey könül! Min nam yaz bir gülüzar n e qin Can evind n seyr ç x bir xo güzar n e qin (S.Vur un) A köhn yolda m, a köhn at m! Bu lana-bu lana köpükl n, at m! (S.Vur un) Xitablar n t kriri. B z n, xüsus n poeziya dilind xitablar b diilik vasit si kimi t krar edilir v n tic d xitablar n t kriri m l g lir. M s.: Qoca dünya, qoca dünya, s n q hr manlar bir d tan . O ul, o ul, amand r Çox yuxulamaq yamand r. (M. .Sabir) Mister Tomas a r lini onun kür yin vurub: rq m h bb ti, rq m h bb ti!.. – dedi. (M. brahimov) O ul, o ul! S nin qan n yerd qoymaram. (N.B.V zirov) Ana torpaq! Ana torpaq! S nin bu hüsnün eirimizin ür yind n q olunmad . (S.Vur un) Amaliya! Amaliya! M nim q z m. (C.Cabbarl ) Qara d niz! Qara d niz! N gümrahd r dal alar n. (S.Vur- un) S rad n bir d li eytan dey r: insanlar, insanlar! N dir dünyan tutmu elml r, irfanlar, insanlar. (M. .Sabir) Ah Gün , ah Gün , bar bir anl q Görünüb sonradan batsayd yen M n s cd q lard m bu hörm tin . (S.Vur un) Tell rini dolay r boynuma ay, gec l r, M nim sirda ms n z, gec l r, ay gec l r. (B.Vahabzad ) Bel hallarda b z n xitab n sas hiss si, öz k hiss si sabit qal r, t yinedici hiss si d yi dirilir. M s.: Ah mehriban ana, ah ziz ana, O günd n b ridir h sr t m sana. Gül, ey nazl s h r... sevdal s h r! Dünyan n q lbin axs n incil r. (S.Vur un) B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 237 — B z n d , ksin , xitab n t yinedici hiss si sabit qal r, öz k hiss si d yi dirilir. M s.: Salamat qal, ana torpaq, ana yer. Xitablar n münasib t bildirm si. Xitablar müraci t bildir- m kl yana , münasib t d bildirir. Bu münasib t xitab üçün seçil n sözl rl , xitab n t yinl ri il ba l olur. B z n d xitablara art r lan kilçil r münasib t bildirir. M s.: A qu cu azlar, anan z g ldimi? Bizd n arxay n ol, zizim, n laz md r yazar q. (M. bra- himov) O ru, o ru! Torpaq o rusu! X rman o rusu! Bo , bo , qoy can ç xs n. (M. brahimov) Yax , Xav rim, bir gec lik qonaqd r, yat b s h r durub ged c k. (M. brahimov) Ged k, atacan, – dedi, evimiz ged k. (M. brahimov) Xan mcan, n var? Yoxsa xan m, b yim pis haldad r? (C.M mm dquluzad ) Get, ceyran q z m, get, öz ota na bir az dinc l. (M. brahimov) Xudahafiz, köhn dost! – deyib ka z götürdü v kabinetd n ç xd . (M. brahimov) B z n dilimizd (yaz l v ifahi d bi dilimizd ) h mcins xitablar da i l nir. M s.: Xan mlar, a alar, qald r n bu bad l ri xan m Gülnaz n sa l na iç k! (M. brahimov) Bi r f, binamus! t raz olaca am, s ni yax na qoymayaca am. (M. brahimov) Xitablar n ifad vasit l ri. Xitablar adl q halda olan isiml r- l , isiml mi nitq hiss l ri il v bir s ra ismi birl m l rl ifad olunur: a) siml rl ifad olunanlar: Yox, Rüst m, m n s nsiz ya aya bilm r m. (C.Cabbarl ) S riyy , bilirs n n var? (C.Cabbarl ) Nadir, niy a lay rsan? (C.Cabbarl ) Gült kin, s n m ni yenid n diriltdin. (C.Cabbarl ) Yava , q z, indi Aslan b y g lib e id r. (C.Cabbarl ) b) siml mi nitq hiss l ri il ifad olunanlar: Bilir m, zavall , n ist yirs n. (C.Cabbarl ) Zavall lar, siz kimsiniz? (C.Cabbarl ) Ba dan aya a hd kimi safsan, ey ux, ffafsan, ey ux! (M. .Sabir) Alic nablar! Güc arxalanmaz, m nc , hökmdar. (S.Vur un) Yüklə 2,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|