Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
30 
d)V
ətəndaş  cavabdeh  tərəf olarkən-yəni müvafiq 
inzibati hüquq normalarının tələblərini pozarkən. 
 
4.B. Dövl
ət idarəçiliyi dairəsində vətəndaşların subyektiv 
hüquq v
ə vəzifələrin növləri 
 
Az
ərbaycan R.-nın bütün vətəndaları bərabər hüquqlu-
durlar. V
ətəndaşlara verilən hüquqlar və həvalə edilmiş vəzi-
f
ələr vətəndaşlarla  dövlət  arasındakı  münasibətlərdə  vasitə 
formasıdır. 
Bu  baxımdan,  dövlət idarəçiliyi dairəsində  vətəndaş-
ların  hüquqlarını  iki  qrupa  bölmək olar; 1-ci) Vətəndaşların 
dövl
ət idarəçiliyində  iştirakı  ilə  əlaqədar  hüquqları  və; 2-ci) 
V
ətəndaşların subyektiv hüquqları. 
Birinci  qrupa v
ətəndaşların aşağıdakı hüquqları daxil-
dir:  
1.V
ətəndaşların  dövlət xidmətində  işləməyə  dair hü-
quqları;  
2.Dövl
ət idarəçiliyinin bu və ya digər məsələlərinə dair 
v
ətəndaşların təklif vermək hüququ; 
3.Dövl
ət idarəçiliyi  orqanlarının  və  onların  vəzifəli 
şəxslərinin hərəkətlərindən vətəndaşların şikayət etmə hüqu-
qu; 
4.V
ətəndaşların ictimai təşkilatlarda birləşmək hüquq-
ları; 
5.V
ətəndaşların demokratik seçki hüquqları; 
6.V
ətəndaşların siyasi azadlıqları və s.  
 
İkinci  qrupa  Azərbaycan R.  vətəndaşlarının  dövlət 
idar
əçiliyi dairəsində  maddi, mənəvi və  digər səxsi tələbat-
larını  təmin edən  subyektiv  hüquqları  daxildir.  Məsələn; 
v
ətəndaşların  təhsil  hüququ;  şəxsiyyət  toxunulmamazlığı 
hüququ; v
ətəndaşların  mənzil  toxunulmamazlığı  hüququ; 
gizli yazışma hüququ; vicdan azadlığı hüquq və s. 

---

 
31 
Dövl
ət, vətəndaşları  müvafiq  hüquq  və  azadlıqlarla 
t
əmin etməklə  yanaşı,  -  o həm də,  onlara  bir  sıra  vəzifələr 
h
əvalə edir. Bu, aşağıdakılardan ibarətdir:  
1.V
ətəndaş ümumi hərbi vəzifəni yerinə yetirməlidir;  
2.Dövl
ət mülkiyyətini qorumaq vəzifələri;  
3.Birg
əyaşayış qaydalarına riayət etmək vəzifələri;  
4.İçtimai qaydalara riayət etmək vəzifələri;  
5.S
ənəd müddəti qaydalarına əməl etmək vəzifələri;  
6.V
ətəndaşların  vətəndaşlıq  vəziyyəti  aktlarının  qey-
diyyatından (VVAQ) keçmək vəzifələri və s.  
 V
ətəndaşların  subyektiv  hüquq  və  vəzifələrini dövlət 
idar
əçiliyi dairəsində  həyata keçirilməsi prosesində,  onların 
hüquqi f
əaliyyətləri meydana çıxır. Həmin fəaliyyətlər qanuni 
v
ə qeyri-qanuni olmaq üzrə iki yerə bölünür. 
V
ətəndaşların  hüquq və  vəzifələri  qanunçuluğun  təla-
batına  uyğun  olaraq  vicdanla  yerinə  yetirilmələri  -  onların 
qanunauyğun fəaliyyətidir. Qeyri-qanuni fəaliyyət nəticəsində 
is
ə  intizam, inzibati xətaları  və  cinayyət  əlamətləri törənir. 
Qanuni v
ə  qeyri-qanuni fəaliyyətlər konkret inzibati hüquq 
münasib
ətlərinin yaranmasına, dəyişməsinə və ləğv edilməsi-
n
ə səbəb olur. 
 
4.C.V
ətəndaşların hüquqlarının inzibati 
hüquqi t
əminatı 
 
V
ətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təminatı dedik-
d
ə, Azərbaycan R.  vətəndaşlarına  Konstitusiyada və  digər 
hüquqi aktlarda elan edil
ən hüquq və demokratik azadlıqların 
praktiki h
əyata keçirilməsinin dövlət tərəfindən təmin edil-
m
əsini başa düşmliyik. 
Az
ərbaycan dövləti - xalqın iradəsinin ifadəçisi olmaq-
la, n
əinki Azərbaycan R.  vətəndaşlarının  hüquq və  azadlıq-
larına təminat verir, o həm də, həmin hüquq və azadlıqların 

---

 
32 
mühafiz
ə edilməsini öz öhtəsinə götürür. 
V
ətəndaşların  hüququ  təminatlarını  aşağıdakı  üç  əsas 
növ
ə bölmək olar:  
a) iqtisadi t
əminat; b) siyasi təminat və; c) təşkilati-
hüquqi t
əminat. 
İqtisadi  təminat vətəndaşların  hüquqlarının  praktiki 
h
əlli üçün maddi şərait yaradır. 
Siyasi t
əminata hakimiyyətin xalqa məxsus  olması, 
dövl
ət aparatını təşkili və fəaliyyətinin demokratik prinsipləri 
daxildir. 
T
əşkilati-hüquqi təminat vətəndaşların  hüquq və 
m
ənafelərini mühafizə  edən  hüquq  normalarını  özündə  əks 
etdirm
əklə  yanaşı,  həm də  həmin  hüquqları  mühafizə  edən 
orqanların  fəaliyyətlərini də  özündə  əks etdirir. Təşkilati-
hüquq t
əminatlar içərisində inzibati-hüquq təminat xususi yer 
tutur. 
V
ətəndaşların  hüquqlarının  inzibzti-hüquq təminatı 
inzibati hüquq normaları əsasında, dövlət idarəçiliyi orqanları 
t
ərəfindən həyata keçirilir. 
M
əhkəmə  orqanları  vətəndaşların  pozulmuş  hüquq-
larını  bərpa edirlər.  Prokurorluq  orqanları  vətəndaşların 
m
ənafeyinə toxuna bilən hər cür qanun pozğunluqlarını aşkar 
edir v
ə  onların  ləğvinə  dair tədbirlər görürlər.  Yerli  İcra 
hakimiyy
ətləri vətəndaşların  hüquqlarını  mühafizə  etməyə 
borcludurlar. Öz növb
əsində, Azərbaycan R. Hökümətinə 
v
ətəndaşların  hüquqlarının  mühafizəsinə  dair tədbirlər gör-
m
əyi həvalə edilir.  
 
 
4.Ç. Xaricil
ərin və vətəndaşı olmayanların inzibati 
hüquqi statusu 
 
Xaricil
ərin, yəni Azərbaycan R.-nda  yaşayan  xarici 
ölk
ə  vətəndaşlarının  hüquqi  statusu  Azərbaycan qanun-

---

 
33 
veriliyici v
ə beynəlxalq razılıqlarla müəyyən edilir. Vətəndaş-
lıqı  olmayan  şəxslərin hüququ vəziyyəti isə  Azərbaycan 
qanunvericiliyi il
ə  müəyyən edilir, hərçənd onlar həm də 
beyn
əlxalq hüququn himayəsindədirlər. 
Diplomatik  toxunulmamazlığ  hüququna  malik  olan-
ların hüquqi vəziyyəti beynəlxalq normalarla nizama salınır. 
Xaricil
ər və  vətəndaşlığı  olmayanlar  siyasi  hüquq  və 
azadlıqları  çıxmaq  şərti ilə  Azərbaycan R.  vətəndaşları  ilə 
b
ərabər bütün hüquqlara, azadlıqlara və toxunulmamazlıqlara 
malikdirl
ər və bərabər vəzifələr daşıyırlar və bütün qaydalara 
əməl etməyə borcludurlar. 
Az
ərbaycan dövləti xaricilərin və  vətandaşlığı  olma-
yanların hüquqlarının mühafizə edilməsinə, öhdələrinə düşən 
v
əzifəni yerinə  yetirmələrinə  hərtərəfli təminat verir. Azər-
baycan qanunlarını pozan xaricilər və vətandaşlığı olmayan-
lar, etmiş olduqları əməlin xarakterindən asılı olaraq müvafiq 
qaydada inzibati v
ə cinayyət məsuliyyətinə cəlb edilirlər. Bir 
s
ıra qanun pozğunluqlarına görə, hətta Azərbaycandan qovula 
bil
ərlər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---