Redaktor: Dilsuz
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
138 Mikoyan isə həmin yalanları quraşdıranlardan və həmin yalanlardan istifadə edənlərdən biri idi... Əlbəttə, yəqin yoldaş Stalin də Mikoyanın Gülbenkyanla əlaqəsindən xəbərdar idi, bir qucaq valyuta bəhanəsi ilə Rusiyanın mənəvi sərvətlərini milyonçu yerlisinə ötürdüyünü bilirdi, amma yoldaş Stalin üçün Mikoyanı öz yanında həmişə gözükölgəli saxlamaq və Mikoyandan istədiyi kimi istifadə etmək Rusiyanın mənən talan olunmasından artıq və vacib idi... Belə işlər barəsində fikirləşəndə bəzən bir rus adamı kimi, Komissarın içindən bir etiraz baş qaldırırdı, amma zəmanənin qorxusu o dəqiqə o daxili üsyanı, o milli təəssübkeşliyi boğub yox edirdi. Anastas Ivanoviç Mikoyan o zaman Böyük Teatrda dedi: «Xalq Daxili Işlər Komissarlığı xalq düşmənlərinə qarşı yoldaş Stalinin öyrətdiyi kimi mübarizə aparır, çünki bizim cəza orqanlarının başında stalinçi xalq komissarı yoldaş Yejov dayanmışdır. Yoldaş Yejov XDIK-da əsl sovet kəşfiyyatçılarının, gözəl çekistlərin özəyini təşkil etmişdir. O, XDIK-ı işçilərinin əsas özəyinə bolşevikcəsinə qayğı göstərmiş, onları Dzerjinski ruhunda, bizim partiyamızın ruhunda tərbiyə etmişdir ki, bütün çekist ordusunu daha da yüksəklərə qaldırsın. Yoldaş Yejov çekistlərə sosializmə, bizim xalqımıza alovlu məhəbbət və düşmənlərə nifrət təlqin etmişdir. Buna görə də bu gün bütün XDIK və ilk növbədə yoldaş Yejov sovet xalqlarının sevimliləridir». Həmin «sevimli Yejov» indi Su Nəqliyyatı komissarı idi... Hələlik belə idi... Bir ay bundan sonraya qədər, yoxsa elə sabaha qədər? Bəlkə elə, bax, bu gecə Dövlət Təhlükəsizliyi Baş Komissarının müqəddəratı həll olunurdu? Yakov Xristoforoviç Peters – Dzerjinskinin vaxtında Fövqəladə Komissiyanın sədri idi, keçən il xalq düşməni kimi güllələdilər. Dzerjinskinin özünün də ölümü, əslində, çox müəmmalı oldu və Komissar hərdən bu barədə də fikirləşirdi. Yaqodadan əvvəl Birləşmiş Dövlət Siyasi Idarəsinin rəisi V.R. Menjinskinin də ölümü başdan-ayağa bir sirri-xuda idi. Yaqodanı da güllələdilər, Yejov da, belə görünür ki, dibi zülmət qaranlıq olan uçurumun lap kənarındadır və barmaqla itələsələr izi-tozu qalmayacaq. Indi də Beriya gəlib... Keçən il dekabrın əvvəllərində S.M. Kirovun xaincəsinə öldürülməsinin dörd illiyi münasibətilə Azərbaycan KP Bakı komitəsinin xüsusi plenumu çağırılmışdı və Mir Cəfər Bağırov həmin plenumdakı məruzəsində xalq düşmənlərini – R.Axundovu, S.M. Əfəndiyevi, Ə.Qarayevi, hətta 1925-ci ildə vəfat etmiş, qəbri Qızıl Meydanda, Leninin mavzoleyinin yanında olan Nəriman Nərimanovu yenidən ifşa etdi və birdən-birə ilk baxışda heç bir dəxli olmadan dedi: «Bir sıra illər Zaqafqaziya partiya təşkilatlarına rəhbərlik etmiş, sınanmış stalinçi Lavrenti Pavloviç Beriya Zaqafqaziyada dəstəbazlığın və atamançılığın ifşasında, eləcə də bütün trotskiçi-buxarinçi, burjua-millətçi qatillərin darmadağın edlməsində müstəsna rola malikdir». Mir Cəfər Bağırov mətləbə dəxli olmayan söz danışan adam deyildi və Komissar o zaman sövq-təbii ilə hiss etdi ki, Beriya ilə əlaqədar nəsə ciddi bir hadisə baş verəcək, doğrudan da, dörd gündən sonra Beriya SSRI Xalq Daxili Işlər Komissarı təyin edildi. Bəs, Beriya özü necə, daimi idi? Indi hamı, Mir Cəfər Bağırov da Beriyanı tərifləyirdi, amma nə olsun? Bəyəm Yejovu hamı, o cümlədən də Mir Cəfər Bağırov tərifləmirdi? Keçən il Azərbaycan SSR Ali Soveti təsis edildi, ilk deputatlar namizəd 139 göstəriləndə yoldaş Stalindən sonra ən tərifli sözlər Yejovun haqqında deyilirdi, qəzetlərdə Yejovun haqqında elə tərifli sözlər yazılırdı ki, heç Molotovun, Kaqanoviçin, Mikoyanın, Voroşilovun haqqında o cür sözlər yazılmırdı. Yox, daimi ancaq yoldaş Stalin idi, Azərbaycanda da daimi ancaq Mir Cəfər Bağırov idi. Yoldaş Stalin yəqin ki, Mir Cəfər Bağırovu Beriya kimi Moskvaya, daha böyük vəzifəyə aparmayacaqdı. Mir Cəfər Bağırov ÜIK(b) P MK-nın adicə üzvü idi, amma bu adicə MK üzvü, eyni zamanda, Azərbaycanın sahibi idi (partiya, sovet işçiləri Mir Cəfər Bağırovu öz aralarında elə beləcə də çağırırdılar: xozyain!). Azərbaycan Iranla, Türkiyə ilə sərhəddə idi, azərbaycanlıların Sovet Azərbaycanında yaşayanlardan üç dəfə artıq hissəsi Cənubi Azərbaycanda, Iranın tərkibində qalmışdı, buna görə də bu respublikada yoldaş Stalinin ən etibarlı adamı rəhbər olmalı idi. Ən başlıcası isə, yoldaş Stalinin də, Beriyanın da fəaliyyətinin böyük bir hissəsi Azərbaycanla bağlı idi. Bakıda yoldaş Stalini, Beriyanı tanıyan adamlar çox idi: düzdü, onların böyük bir qismi 37-38-də Mir Cəfər Bağırovun şəxsi rəhbərliyi və fəaliyyəti nəticəsində xalq düşməni kimi ifşa olunub güllələndi, amma arxivlər qalırdı, ifadələr qalırdı və bu kağızdakı faktlarla mübarizədə də Azərbaycanda ən etibarlı bir adam lazım idi. Komissar Bakıda arxivlərdən itirilən sənədlərin taleyini yaxşı bilirdi, Beriya SSRI Xalq Daxili Işlər Komissarı təyin edildikdən bir neçə gün sonra V.N. Merkulovu özünə birinci müavin elədi və yenə də bir neçə gündən sonra Merkulov Mir Cəfər Bağırovun şəxsi qonağı kimi Bakıya gəldi, Yeni il qabağı Moskvaya qayıdanda Bakının arxivlərindən axtarıb seçib götürdüyü qovluq-qovluq sənədləri də özü ilə apardı. O sənədlərdə yoldaş Stalin haqqında, Beriya haqqında nələr var idi? Bunu yəqin ki, daha heç kim heç vaxt bilməyəcəkdi... Nəhayət, Azərbaycanda Bakı partiya təşkilatı SSRI-nin ən nüfuzlu partiya təşkilatlarından biri idi. Bakı proletariatı Leninqraddan sonra ölkədə ən güclü inqilabi ənənələrə malik fəhlə sinfi sayılırdı və buna görə də burada etibarlı adam olmalıydı. Ölkənin tarixinin bu qızğın çağında Bakı proletariatı S.M. Kirov kimi, yoldaş Stalindən sonra ikinci bir lider yetişdirməməli idi (Kirovun yetişməsində Bakı proletariatının, əlbəttə, böyük rolu olmuşdu). Mir Cəfər Bağırov yalnız Azərbaycan K(b) P MK -nın birinci katibi yox, eyni zamanda, Bakı partiya komitəsinin birinci katibi idi, amma Mir Cəfər Bağırov rəqib deyildi və yəqin ki, o özü də heç vaxt Moskvaya işləməyə getmək istəməzdi: Moskvada o yalnız icraçı olacaqdı, Azərbaycanda isə o, yoldaş Stalinin icraçısı olmaqla bərabər, həm də hakimi-mütləq idi (xozyain!). Azərbaycanda yoldaş Stalin daha artıq dərəcədə Mir Cəfər Bağırovun qorxusuna təriflənirdi. Bütün Azərbaycan 37-38-dən sonra Mir Cəfər Bağırovun əlində idi, nə qədər istəsəydi, ovucunu sıxa bilərdi (və sıxırdı!), bu ixtiyarı, bu hüququ ona yoldaş Stalin vermişdi. Əlbəttə, Mir Cəfər Bağırovun özü də 37-38-dən sonrakı bütün yüksək vəzifəli partiya və dövlət xadimləri kimi, yoldaş Stalinin ovucunda idi, amma nə qədər qəribə olsa da, yoldaş Stalinin özünün də Mir Cəfər Bağırova ehtiyacı var idi: bütün Azərbaycan Mir Cəfər Bağırovdan qorxurdu və bu dəhşətli qorxu hissinə görə də hamı yoldaş Stalini sevməyə məcbur idi; Azərbaycan şairləri yoldaş Stalini tərifləməkdə bir-biri ilə bəhsə girirdi ki, Mir Cəfər Bağırovun diqqətini cəlb etsinlər, orden alsınlar, deputat seçilsinlər, Mir Cəfər Bağırov onlardan razı qalsın, çünki xalq düşməni kim ifşa olunmuş Hüseyn Cavidin də, Mikayıl Müşfiqin də aqibəti onların gözünün qabağında idi. Azərbaycan Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|