Tofiq Xəzər
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 119 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Nərmin Kamal “Umberto Eko və Postmodernizm fəlsəfəsi” www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 120 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Nərmin Kamalın ―Umberto Eko və Postmodernizm fəlsəfəsi‖ kitabı işıq üzü görüb. Müəllifin kitaba yazdığı ön sözü təqdim edirik: Kitabın adındakı hər iki açar-söz – Umberto Eko və Postmodernizm fəlsəfəsi XX əsrin ikinci yarısının hadisələridir, deməli, zamanca müasirlərimizdir. Postmodernizm - Avropa fəlsəfi, bədii- estetik düşüncə tarixində keyfiyyətcə yeni mərhələ sayılır. Bizim Qərbə inteqrasiyamız yalnız onun klassik sistemləri çərçivəsində qala bilməz, Qərbə necə varsa, olduğu kimi yanaşmamız üçün onun ən yeni ideyalarını, ən yeni dünyagörüşünü öyrənməli və diqqətə almalıyıq. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 121 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Umberto Eko bu fəlsəfənin daha çox akademik qanadına məxsus bir düşüncə adamıdır. O, çoxunuza ―Qızılgülün adı‖ roman-traktatı ilə tanışdır. U.Eko, Postmodernizm fəlsəfəsinin banilərindən biri kimi, onun hazırda həyatda olan azsaylı nümayəndələrindəndir. II Dünya Müharibəsindən sonrakı filosoflar nəslinin son nümayəndələrindən biri olaraq Eko öz ideyaları ilə yaşadığımız dünyaya birbaşa təsir göstərmək gücündə olan şəxsiyyət, mədəniyyətlərarası üfüqi dialoq, çoxkültürlülük, insansevərlik (humanizm), barış kimi bəşəri önəmli mövzularda aparıcı düşüncənin simvolu sayılan bir ideoloqdur. Hər bir ideya cərəyanına qarşı olduğu kimi Postmodernizmə də münasibət birmənalı deyil. U.Eko yazır: Bizim dövrümüzdə Postmodernizm termininə Avropada hər dəfə nəyisə tərifləmək istəyəndə müraciət olunur [87, 75]. Yəni bu termin bir növ ―yaxşı‖ sözünün www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 122 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə sinoniminə çevrilib. Keçmiş Sovet ölkələrində və Azərbaycanda isə əksinə (bu ideyanı mənimsəmiş az sayda insanı çıxmaqla), o daha çox neqativ-ironik şəkildə yorumlanır. Postmodernin qəbul olunmamasının səbəbi onun mədəniyyətin alışılmış estetik mahiyyəti və ölçülərini dağıdan virus kimi təfsir olunmasıdır. Lakin bizim məqsədimiz elmi bir yanaşma olduğundan, bu başdan mənfi köklənmiş rəylərə önəm vermədən məsələlərin mahiyyətinə varmalıyıq. Son bir neçə ildə Postmodernizmin miqrasiyası nəticəsində bu fəlsəfə mövzusunda müzakirələr və eksperimentlər Avropadan Rusiya və Türkiyəyə, oradan isə Azərbaycan cəmiyyətinə, xüsusən bədii üslub kimi ədəbiyyat və sənət sahələrinə daxil olub. Ancaq Azərbaycanda bu müzakirə və eksperimentlərin əsaslandığı heç bir fəlsəfi-elmi tədqiqat olmadığı üçün, həmin bədii çalışma və dartışmalara bir kor-koranəlik xasdır. Postmodernistlər məzarları təhqir edənlər, vampirlər, özünü təsdiq edə bilməyən qrafomanlar, estetikanı etikadan üstün görənlər, www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 123 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə əxlaqsızlar, ―modernizmsiz postlar‖ və s. kimi qınaqlarla sıxışdırılır. Azərbaycanda müasir ədəbi prosesi izləyənlərə məlumdur, bizim ölkəyə Postmodernizm müzakirələri son on ildə ədəbiyyat dəhlizindən ayaq açandan sonra mətbuatda çoxlu qeyri-peşəkar tənqidlə qarşılanıb, ilk aşamada dumanlı bir imaj qazanıb. Lakin, Postmodernizmi Azərbaycanda ilk dəfə fəlsəfə sahəsində elmi tədqiqata çəkərkən, ona ciddi hadisə kimi yanaşdığımı, bu gün dünya ensiklopediyalarında Postmodernizm kəlməsinin qarşısında ―müasir fəlsəfə və incəsənətin əsas istiqaməti‖ kimi sanballı təyinlər yazılmasını nəzərə alıb, ona Qərb fəlsəfə və bədii təfəkküründə göstərilən ciddi münasibəti davam etdirdiyimi burada ifadə etmək istəyirəm. ABŞ, Avropa elmi dairələriylə tanışlıq sırasında onlarda Modernizm və Postmodernizm fəlsəfəsi üzrə ixtisaslaşan alimlər olduğunu görürük. Postmodernizm sərlövhəsi altında onlar Postmodern dünyagörüşü, Postmodern feminizm, Postmodern estetika, Postmodern linqvistika kimi bir çox www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 124 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə sahələrdə tədqiqat aparırlar. ―Postmodern‖ sözü Qərb alimi üçün mürəkkəb açar-söz, konsepsiya, xüsusilə bizim kimi ölkələri anlamaq funksiyası yerinə yetirdiyi halda, bizim yerli auditoriyada bu söz anlaşılmaz assossasiyalar doğurur. Biz keçid dövründən danışırıq, bu dövrün bütün problemlərini yaşayırıq, dünyanın virtuallaşdığını, informasiya hakimiyyəti dövrünün başladığını görürük və hiss edirik ki, ənənəvi binar dünyagörüşümüz, xeyir və şər, həqiqət və yalan anlayışlarımızla bu dövrü dindirə bilmirik, elə isə ənənəvi xeyir-şər, ağ-qara, həqiqət-yalan – anlayış aparatımızın özündə dəyişiklik etmək, müvafiq keçid dövrü fəlsəfəsi kimi Postmodernizmi mənimsəməliyik. Azərbaycan Postmodernizmin fikir budaqlarından olan, 1970-ci illərdə meydana çıxmış Postkolonializmin maraq dairəsinə daxildir. Postkolonializm vaxtilə müstəmləkə olmuş ölkələrə, Afrika və Asiyadakı üçüncü dünya Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|