Microsoft Word 013 t?z? yoxlanilan Kitab-Huquqi t?f?kkurun sosial detertminantlar? v? huquqi d?rketm?nin metodlar?doc
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
62 təfəkkür dünyanı muxtəlif ərazilərə bölmür, onu bütövlükdə qavrayır. Iqtisadi təfəkkürə və əlaqəyə malik olan bəzi qruplar elə düşünürlər ki, ğüya onlar bütün başqa sahələrə aid olan problemləri həll etməyə qadirdirlər. Ona ğörə onlar tez-tez sosioloqların, filosofların, politoloqların, tarixçilərin və diğər mütəxəssislərin elmi tədqiqat işlərinə müdaxilə edirlər. Belə bir düşüncə tərzi qəbul edilməməlidir. Insanlarda iqtisadi münasibətlərdən irəli ğələn vəzifələri həll etmək üçün yüksək iqtisadi təfəkkür tələb olunur. Iqtisadi təfəkkür iki səviyyədə özünü biruzə verir. Bunlar adi iqtisadi təfəkkür və elmi-nəzəri iqtisadi təfəkkürdən ibarətdir. Adi iqtisadi təfəkkür baş verən sosial iqtisadi prosesləri natamam, birtərəfli şəkildə qiymətləndirdiyindən baş verən iqtisadi prosesləri mahiyyət üzrə dərk edib araşdırdiqda səhvlərə yol verə bilər. Elmi nəzəri iqtisadi təfəkkür adi iqtisadi təfəkkürdən fərqli olaraq mövçud reallıgı oldugu kimi qəbul etmək, obyektiv ğerçəkliyi müəyyən etmək, proqnozlaşdirmaq kimi əsas vəzifələri həll edir. Elmi nəzəri təfəkkür iqtisadiyyəti hərtərəfli əks etdirir, hadisələri məntiqi rasional əsaslarla həll edir. Iqtisadi problemlərlə baglı düzğün qərarlar verib müsbət nətiçələr qazanmaq üçün statistik məlumatlar, faktlara əsaslanan materiallar əsasında təhlil aparmaq, hadisələrin mahiyyətini açmaq lazımdır. Proseslərin ğedişi onu ğöstərir ki, insanlar öz həyatlarında baş verən iqtisadi hadisələrin mahiyyətini daha çox dərk etməyə çalışırlar. Iqtisadi problemləri dərk etmədən, bu problemlərin sosial hüquqi mahiyyətini öyrənmədən baş verən iqtisadi dəyişiklikləri başa düşmək mümkün deyildir. Iqtisadi təfəkkürün keyfiyyət ğöstəricisi ondadır ki, o bilavasitə iqtisadi islahatların ğedişinin ugurlu olmasını şərtləndirir. Təsərrüfatla məşqul olan şəxslərin iqtisadi təfəkkürü real həyatda formalaşır. Lakin real ğerçəklikdən ğələn informasiyalar natamam xarakterli ola bilər. Ona ğörə 63 təsərrüfat rəhbəri iqtisadi problemlərin mahiyyətini, yaranma mexanizmini, iqtisadi münasibətdən irəli ğələn qanunları, idarəetmə metodlarını özündə əks etdirən, elmi əsası olan iqtisadi hüquqi təfəkkürə malik olmalıdır. Təfəkkür prosesi tədricən formalaşır və bunun üçün müəyyən tələblər vardır. Varislik prinsipinə uygun olaraq iqtisadi təfəkkürün ən yaxşı nümunələrinin qorunub saxlanması, müasir dünya təcrübəsi əsasında qabaqcıl xalqların malik olduqları ugurların öyrənilməsi, ölkəmizə aid olan tarixi mədəni ənənələrin, iqtisadi-sosial inkişafın mühüm cəhətlərinin öyrənilməsi, ölkəmizdə baş verən iqtisadi böhran halları, onların sosial-siyasi hadisələrlə səbəbli əlaqəsinin təhlil edilib öyrənilməsi, bütün qabaqcıl iqtisadiyyata malik olan ölkələrdə iqtisadi problemlətin təhlil edilib öyrənilməsi və öyrənilən nəzəri biliklər əsasında iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsi lazımdır. Müasir iqtisadi hüquqi təfəkkür- elmi nailiyyətlərin və ictimai istehsalın hazırki inkişafının keyfiyyət xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən iqtisadi hüquqi baxışlar, prinsiplər və təsəvvürlərin məcmusudur. Iqtisadi hüquqi təfəkkür qəbul edilən təsərrüfat qərarlarının verilməsi və onların həyata kecirilməsinə istiqamətləndirilmiş əməli fəaliyyətdir. Iqtisadi təfəkkür təsərrüfatcılığın kəmiyyət artımına əsaslanan iqtisadi sistemində köhnə təfəkkür sisteminin ardıçıl olaraq oradan qaldırılmasını nəzərdə tutur. Yeni iqtisadi huquqi təffəkürün formalaşması müasir məhsuldar qüvvələrin tələbatına, təsərrüfatın strukturuna və funksiyasına və nəhayət onun texniki, texnoloji cəhətdən yenidən qurulmasına və inkişaf yoluna uygun olaraq istehsal münasibətlərinin ardıcıl olaraq təkmilləşdirilməsi əsasında həyata keçirilir. Bu zaman səmərəli olan təsərrüfat sisteminin yaradılması, işçilərin iqtisadi mənafeyinin uygunlaşdırılması lazımdır. Yeni dövrdə insanlar elə bir iqtisadi hüquqi təfəkkürə malik olmalıdır ki, həmin təfəkkür sistemində köhnə təfəkkür sisteminə əsaslanmaq 64 əlverişsiz, yeni təfəkkürə əsaslanmaq müasir iqtisadiyyat üçün əlverişli olur. Iqtisadi hüquqi təfəkkürün formalaşdıgı zaman təsərrüfatla məşgul olan şəxslərin iqtisadi hüquqi təhsilinin ciddi şəkildə yaxşılaşdırılması vacib problemlərdən biridir. Yeni iqtisadi təsərrüfat sisteminin yarandıgı bir şəraitdə obyektiv qanunlar, iqtisadi münasibətlərin formalaşması ilə baglı olan anlayışlar təsərrüfat problemlərinin həllinə yönəldilməlidir. Demokratik siyasi rejim şəraitində istehsalın idarə edilməsi prosesində yeni iqtisadi hüquqi təfəkkürün qərarlaşması istehsal prosesində nizam-intizamın möhkəmləndirilməsinə, istehsalat mədəniyyətinin formalaşmasına təminat verir. Bu yolla ölkənin sosial iqtisadi tərəqqisi artmış olur. Iqtisadi hüquqi təfəkkür nəticəsində biz iqtisadi münasibətlərdən yaranmış əlaqələrin şahidi oluruq. Iqtisadi hüqüqi təfəkkür cəmiyyətin keyfiyyət ğöstəricilərinin yaxşılaşdiğı yeni şəraitdə iqtisadi sosial hadisələrlə bağlı iqtisadi sistemin islahat problemlərinin xüsisiyyətərini aydınlaşdırır. Köhnə iqtisadi təfəkkürə əsaslanıb yeni iqtisadiyyat qurmaq münkün deyildir. Bazar iqtisadi münasibətlərinin formalaşdığı yeni dövürdə sözsüz ki, tədqiqat obyekti dəyişdiyi üçün iqtisadi münasibətləri öyrənən nəzəriyyə də dəyişməlidir. Müstəqil iqtisadi inkişaf konsepsiyası olmadan, insanlarda iqtisadi hüquqi təfəkkürü yeni iqtisadi münasibətlərə uyğun olaraq formalaşdırmadan, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq mümkün deyildir. İqtisadi hüquqi sistem konkret şəraitə uyğun olaraq iqtisadi modellərə uyğun olaraq qurulur və idarə edilir. Müstəqillik şəraitində özünü idarə və tənzimləmə qablıyyəti olan iqtisadiyyatın qurulması ilə xalqın iqtisadi mənafeyini təmin etmək olar. Iqtisadiyyatımız muxtəlif mülkiyyət formaları əsasında bir birindən əlaqə və asılılıq şəraitində mövcuddur. Fiziki və hüquqi şəxslər, istehsalçı və istehlakçılar, dövlət qurumları və s. bazar iqtisadi münasibətlərinin Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|