Microsoft Word bir omrun qelpeleri doc
Yüklə 484,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cəfər Cabbarlı. Əsərləri, dörd cilddə, IV cild\ Tərtibçi: Asif Rüstəmli, Bakı, 2005, səh.129-130)
- SEYİD HÜSEYNİN FƏALİYYƏTİ
45 Rza D arablı əfəndi də ibtidada komik idi. O, bütün müqtədir aktyorları eynilə təqlid edirdi. Yalnız aktyorlar deyil, hər kəsi kəndi tövr və hərəkətilə, ahəng və ləhcəsilə təqlid etmək onun xüsusi bir əyləncəsi idi. Daha üç həftə bundan əvvəl Rza Darablı mərhum Hüseyn Ərəblinskini Nadir şah rolunda təqlid etməklə, Nadir şah kimi mühüm və ciddi rolu oynamaqla “Nadir şah” faciəsində iştirak etdi. Iki həftə əvvəl “Ağa Məhəmməd şah Qacar” faciəsində Ağa Məhəmməd şah rolunu oynadı. Hətta “Leyli və Məcnun” operasında Məcnunun rolunu Hüseynqulu Sarablını təqlid etməklə Teymurxanşurada oynadığı məşhurdur. Rza Darablı səhnəmizə ilk bir komik olaraq çıxmış isə də, lakin son zamanlarda kəndisinə daha ciddi bir vəziyyət taxınıb, faciələrdə də iştirak etməyə, həm də ciddi və mühüm rollar oynamağa başlamışdır. Bizim səhnəmizdə Rza Darablı yeganə bir aktyordur ki, kəndisinin xüsusiyyəti – rol məhdudluğu yoxdur. O, amplua tanımaq istəməz. Nə kimi bir rol olursa-olsun, biməhaba öhdəsinə alıb oynar. Rza Darablını bir gün “O olmasın, bu olsun” operettasında hambal kimi məsxərəçi bir rolda görüyoruz, ötəki gün Nadir şah kimi bir qəhrəman, daha başqa bir gün “Qaçaqlar” faciəsində Şpiqellir kimi fitnəçi, yarın Kamal kimi hissi- intiqam ilə yanıb-yaxılan, bu uğurda cinayət irtikabından belə çəkinməyən bir cani tiplərində görürük. Rza Darablının bacarmadığı bir şey yoxdur. O hər şeyi bacarır. Hətta son müsamirələrin birində məşhur xanəndə Seyid Şuşalını segah oxuyarkən təqlid etmişdir. Rza Darablı səhnəmizdə müqtədir bir aktyor olmaqla bir məktəbi-bədayi hüsulə gətirməsinə amil ola biləcəyi ümid edilməktədir. Bizdə komik aktyor çoxdur. Rza Darablı ilə Əbülhəsən Anaplı o aktyorların cümləsindədir ki, əbədən şarj etməzlər. Qayət təbii surətdə tipləri kəndilərində təzahür etdirirlər. Ümid edilir ki, yarınkı şərəf (benefis) günü münasibətilə teatr və səhnəmizin tərəqqisini istəyənlər bu iki aktyorumuzu təqdir edər, onları unutmazlar.
46 (Cəfər Cabbarlı. Əsərləri, dörd cilddə, IV cild\ Tərtibçi: Asif Rüstəmli, Bakı, 2005, səh.129-130)
Könül Nəhmətova. Məqalələr AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİNƏ GEDƏN YOLDA SEYİD HÜSEYNİN FƏALİYYƏTİ Seyid Hüseynin siyasi dünyagörüşü “Müsavat” partiyasının təsiri altında formalaşmışdır. 1918-ci ildə “Təqsir kimdədir” məqaləsində müəllif yazırdı: “Rusiya inqilabı onun daxilində yaşayan millətlər üçün bir imtahan meydanını təşkil etdi. Hər millət bu meydanda özünün həyat və siyasət dərslərində layiq olduğu dərəcəyi, nömrələri qazandı, aldı”. Seyid Hüseynin mədəni-ictimai fəaliyyətinin yorulmaz tədqiqatçısı Aydın Hüseynzadə ədibin fikirlərinə münasibətini bildirmək üçün yazırdı: “Müəllif öz azadlıq və istiqlaliyyətini əldə
etmək üçün Azərbaycan xalqının da belə bir inqilaba ehtiyacı olduğunu söyləyir. Lakin həmin illərdə ölkədə yüksələn və ciddi şəkil alan inqilabi hərəkatı, Azərbaycan xalqının siyasi mübarizə meydanına atılmasını layiqincə qiymətləndirməyi bacarmayan mühərrir dünyagörüşünün məhdudluğu nəticəsi olaraq böyük bir səhvə yol verir: “Bizim imtahanda ümidli nömrələr alacağımız şübhəlidir” – deyir, xalqın qələbəsinə, qüvvəsinə inamsızlığını bildirirdi” 12 . S.Hüseyni dünyagörüşünün məhdudluğunda təqsirləndirməklə tədqiqatçı böyük yanlışlığıa yol vermişdir. Hələ 1911-ci ildə S.Hüseyn “Müsavat” partiyasının gizli bəyannaməsinin hazırlayacaq qədər öz dairəsinin etimadını məhz ictimai-siyasi dünyagörüşünün sayəsində qazanmışdı. Elə bu bəyannamədə də S.Hüseyn “jandarmi-aləm” ləqəbi ilə müləqqəb olan Şimal ayısı Rusiya hökuməti-müstəbidəsi”nin “aləmi-İslamın
12 A.Hüseynzadə.Seyid Hüseynin pedaqoji fəaliyyəti və maarifçilik görüşləri. “Maarif”, 1991. 47 başına gələn bəlaların əksərinə, bəlkə də həpsinə” səbəb olmasını bəyan edir ki, tarix ədibin ehtimallarını eynilə təsdiqləyir. Məhz , buna görə də bu imtahanda İslam aləminin bir parçası olan Azərbaycanın “ümidli nömrələr” alacağına şübhə ilə yanaşır. Ədib Azərbaycanın başı üzərindəki pəncənin ağırlığını bütün gerçəkliyi ilə dərk edirdi. Elə bu deyilənlər kifayət edir ki, S.Hüseynin şübhəsini “mühərrir dünyagörüşünün məhdudluğu nəticəsi” kimi deyil, siyasi uzaqgörənlik kimi qiymətləndirək. Hüseyn Baykara “Müsavat” partiyasının yaranmasının ilk mərhələsi haqqında yazırdı: “1911-ci ildə belə bir vəziyyətdə vaxtı ilə M.Ə.Rəsulzadə ilə S osial-
D emokrat partiyasının “Hümmət” təşkilatında çalışan üç nəfər fəhlə - A.Rəsulzadə, Abbasqulu Qasımzadə və Vəli Mikayıl oğlu ilə birlikdə qeyri- leqal təşkilat yaratmağı planlaşdırırlar. “Hümmət” təşkilatının üzvləri olan bu üç nəfər partiya yaratmaq fikrində olduqları zaman onlardan biri dəftərxana dükanı açaraq ticarətlə məşğul olurdu, o biriləri isə sərbəst çalışırdılar . Ancaq
onların heç biri bir partiya proqramını hazırlayacaq siyasi savada malik deyildilər. Onlar yaratdıqları partiyaya “Müsavat”adını qoymaqla çox anlamlı ad seçmişdilər. Bu partiyanın qəbul etdiyi proqramda islam dini ön plana çəkilirdi” 13 .
Hüseyn Baykaranın fikirləri də bizə Seyid Hüseynin “Müsavat” partiyasının yaranmasındakı əvəzedilməz fəaliyyətinin olması qənaətinə gəlməyə imkan verir. Ehtimal ki, partiya proqramı da ilk dəfə məhz Seyid Hüseyn tərəfindən hazırlanmışdır. Proqramın bütün maddələrində əks olunan ideyalar Seyid Hüseynin publisistik yaradıcılığında ictimai-fəlsəfi-estetik təfəkkürünün əsas müddəaları kimi səslənir. “Müsavat”ın ilkin qəbul etdiyi proqram islam birliyi üzərində qurulmuşdu və islami ideyalara daha çox üstünlük verilirdi. “Onun proqramında öz istiqlalını itirmiş müsəlman xalqlarına yardım və istiqlal qazanmış müsəlman məmləkətlərinə kömək fikri əsas yer tuturdu. İlkin
13 Hüseyn Baykara. Azərbaycan istiqlal mübarizəsi tarixi. Azərbaycan Dövlət nəşriyyatı, 1992, səh.184. Yüklə 484,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|