Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________Milli Kitabxana_________________ 19
Seyid Əbdül Əzim içəri girib ümumi salam verdi, tay-tuşu onu yanına dəvət etdi. O keçib Zeynalabdin ilə Hacəsəd oğlu Tərlanın arasında oturdu. Bu gün buraya anasından xəlvət, həm də dostu Tərlanın təkidlərinə görə gəlmişdi. İndi evin yeganə kişisi, böyüyü olsa da, qohum-əqrəba arasında "yaxşı yer" sayılmayan elə məclisə ilk gəlişi olduğundan utanır, qısılırdı. Anasının "bu işi bəyənməyəcəyini bilirdi. Gənc daxilində qəribə bir həyəcan duyurdu. Ətlərini hara qoyacağını bilmirdi. Onu bu məclisə dəvət edən ikinci həmtayı Rza bəy, Mahmud ağaya yaxın bir mövqedə oturmuşdu. Əbdül Əzimin salamını baş işarəsilə alan Rza bəy, azacıq Mahmud ağaya tərəf əyilib gələnin kim olduğunu söylədi. Mahmud ağa qarşısındakı çay dolu fincanlardan birini qaldırıb, Seyid Əbdül Əzimə tərəf ötürtdürdü. Gülümsər gözlərilə onu bir daha salamladı. İlk dəfə gördüyü gəncin utancaq üzü, mehriban qara gözləri, sadə geyimlə düzgün qaməti ağanın xoşuna gəldi. Gənc gözaltı məclisdəki cavanları, daha sonra aşağıbaşda üzüaçıq oturmuş rəqqasə qızları təəccüb hissilə süzdü. O ömründə kişi məclisində üzüaçıq oturan qadın görməmişdi, həyasından daha da qızardı. Bütün gördükləri Seyid Əzimin tərbiyə alıb böyüdüyü mühitə uyğun gəlmirdi. Qapıda səs-səmir ucalanda Mahmud ağa yerindən qalxdı, ona baxıb məclis əhli də ayağa durdu. Seyid Əzimin dizi yanında oturmuş Zeynalabdin adlı gənc astadan ona pıçıldadı: - Bu gün xüsusi ziyafətdi. Ağanın xarici qonağı var. Deyəsən urusdu, ya firəngdi. Bax, odu gəlir... Deyirlər guya şəkil çəkir... Geyimi, siması ilə məclisdəkilərdən tamamilə seçilən bir şəxs otağa daxil olduqda Mahmud ağa irəlilədi. Otağın ortasında qonağı qarşılayıb əl verdi və Seyid Əzimin başa düşmədiyi bir dildə onunla salamlaşdı. Əlindən tutduğu halda yerinə qayıtdı, qonağı döşəkçəsi yanında qoyulmuş alçaq kətilin üstündə oturmağa dəvət etdi. Sonra əhli-məclisə müraciətlə qonağı nişan verdi: -
bizə nəsib olmayan bir sənət sahibidir. Rəssamdır. Şəkil çəkir, bir növ bizim qədim divarların bəzəyini işləyən rəhmətüllah Mir Əli kimi. Dinimiz bizə insan rəsm etməyi qadağan edir. Xristianlarda isə belə deyil. Cənab knyaz buralara səyahət edib ki, bizim həyat və təbiətimizdən bəzi lövhələri rəsm etsin. Rəssam özünə dikilən gözlərdən anladı ki, Mahmud ağa onu yığılanlara təqdim edir, qulağı anlamadığı sözlərin ahəngində ikən, sanki
__________________Milli Kitabxana_________________ 20
dili bilmədiyi üçün günahkarca gülümsəyir və o da öz növbəsində qonaqları, otağı seyr edirdi. Sarışın, dəniz suyu kimi duru, mavigözlü, nazik simalı bu gəncin əynində kip oturmuş boğazlı gödəkcəsinin yaxası iri düymələrlə düymələnmişdi, çərpələngə oxşayan üçkünc qotazlı papağını çıxarıb dizi üstünə qoymuşdu, yerli adətlə tanış olduğundan ayaqqabılarını qapının ağzında çıxarıb içəri girmişdisə də, otaqda papaqla əyləşən qonaqlardan tək bircə onun başı açıq idi. O, dilini bilmədiyi, tanımadığı bu adamlara mavi gözlərindəki dərin bir maraqla baxır, hamını - hər şeyi, əlvan geyimləri, bir küncdə oturmuş çəngi dəstəsini, otağın bərbəzəyini diqqətlə gözdən keçirirdi. Məclis isə artıq arəstə idi. İlk çaylar içilib qurtarmış və nökərlər boş fincanları sini və naxışlı məcməyilərə yığıb aparmışdılar. Mahmud ağanın işarəsi ilə sazəndələr oyun havası çalmağa başladılar. Öz işini bilən "çəngi"lər icərisindən birisi ayağa qalxıb, məclisin ortasına gəldi. Dərhal məclisdən xəfif bir pıçıltı keçdi. "Sona!.." Tərlan Seyid Əzimin qulağına pıçıldadı: - Sonadı, çəngilərin ən yaxşısı... Seyid Əzim Dağıstandan qayıdandan bəri Şamaxı cavanlarının, tay-tuşu olan gənclərin ağzından "Sona", "çəngi gözəli Sona" sözünü çox eşitmişdisə də, onu birinci dəfə görürdü. Sonanın incə, gözəl üzü, qızılgül yarpağı kimi zərif dodaqları və yanaqları boyasız idi. Qulaqlarına taxdığı piyalə sırğalar birçəklərinin altından çiyinlərinə dəyirdi. Əlvan yun şətəl geydiyi balaca ayaqları uzun darayı tumanın altından güclə görünürdü. Qanovuz köynəyinin üstundən geydiyi kimxa arxalığının yaxasını qarmalamış, üstündən ensiz kəmər bağlamışdı. Arxalığın yaxasına göyərçin yumurtası boyda düymələr tikilmiş, boynuna kəlbəndi, silsilə taxmış, bənarə örpəyinin üstündən çətirli alnına gülpərək vurmuşdu. Örpəyin ucları uzun hörüklərilə bərabər kürəyinə atılmışdı. O birisi qızlardan yalnız Qəndi xanımın, bir də Badam xanımın üstündə Sona kimi çox qızıl var idi. qalanların bəzəyi nisbətən sadə idi. Amma zahiri gözəllikdə bir qız onunla rəqabət apara bilərdi. Bu, Sonadan xeyli cavan görünən Nisə adlı rəqqasə idi. İndi söz-söhbət kəsilmiş, bütün gözlər Sonaya dikilmişdi. Məclis əhlinin nəzərini cəlb etdiyinə əmin olan kimi Sona, sağ əlini döşünə qoyub məclisin dörd səmtinə də bas əydi. Rəqsə başladı. Əvvəlcə yançaqlarını oynada-oynada dövrə vurdu. Sonra əllərini gah başı üzərinə, gah çənəsi altına, gah döşləri üstünə, gah da belinə doğru apararaq
__________________Milli Kitabxana_________________ 21
süzdü. Məclisin ortasında durub göbəkatma rəqsinə başladı. Sonanın mütənasib əndamı rəqsin ahəngilə tərpəndikcə, qolları, ayaqları, gərdəni, çənəsi, bütün qadın vücudunun gözəlliyi bu rəqsdə iştirak edirdi. Bu zaman rəqqasə qızlar maraqla onun rəqsini izləyir, çalğıçılar arasında ayağını ayağının üstünə aşırıb oturmuş Qəndi xanım isa oxumaqdan ziyadə rəqsin ahənginə uyğun coşqun bir tərzdə deyirdi:
At, göbəyim, at, içində nobat. Gəlsin gomumat — Versin ağ manat.
Qonaqlar vəcdə gəlmişdi. Hər bir dodaqda təbəssüm qaynayır, hər gözdə atəş parlayır, hər qəlbdən "afərin", "maşallah", "fətəbərakəllahu əhsənül-xaliqin" sədaları qopurdu. Şırıqqa səsindən qulaq tutulurdu. Bu ara rəssam əlinə aldığı kiçik albomu açmış, Sonanın rəqsinin, çəngilərin oturuşunun qaralamasını edirdi, onun ilhamdan şölələnən üzünə xəfif bir qızartı çökmüşdü. O, bir tərəfdən ömründə ilk dəfə gördüyü qəribə rəqsin, musiqinin ahəngindən zövq alır-, digər tərəfdən gördüklərini süngər kimi zehninə, xəyalına hopdurmaq, sonra çəkəcəyi böyük tablo üçün yadında saxlamaq istəyirdi. Sona isə sanki səsləri eşitmir, bu gözləri, bu dodaqları görmürdü, onun bütün varlığında, cisminin bütün hüceyrələrini lərzəyə salan coşqun musiqi ehtizaza gəlir, gəlini rəqs etdirirdi. Sonanın şirmayı əllərinin biri qaşları üstünə, digəri çənəsi altına gələndə, sürməli qara gözləri süzülür, başı dönmədən bu badamı gözlər gah sağa, gah sola baxır, axırdı. Onun bir cüt ilan kimi çevrəsində qıvrılan hörükləri, alnındakı çətir, yanaqlarına və çənəsinə düşən burma birçəklər rəqsin ahənginə uyğun yellənir və ətrafa Xütən müşkünün məstedici ətrini yayırdı. Vəsməli qaşları gözlərin məlahətini artırırdı. Cavan Seyid Əzim indi iki hiss keçirir, iki düşüncə arasında çaşıb qalmışdı. Birtərəfdən ilkin gördüyü məclisdəki gözəllik, musiqi, gözəlin ecazkar rəqsi onun bütün varlığını, gənc ürəyinin dərinliklərinə qədər fəth etmişdi. O, Sonanın rəqsindəki incə ahənginə məftun olmuşdu. Qız onun gözü önündə nağıllarda eşitdiyi pəriləri, daha sonra ruhani babasının o dünyada, behiştdə görə biləcəyini vəd etdiyi huriləri canlandırmışdı. Gənc şairin qəlbində indi başqa ahəngdə, başqa vəzndə, rədif və qafiyədə bədahətən gələn bir qəzəl yaranırdı.
Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|