O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Mavzu. Byudjet tashkilotlarida byudjet va byudjetdan tashqari 
mablag‘lar bo‘yicha daromadlar va xarajatlar smetalari hamda shtatlar 
jadvalini tuzish, tasdiqlash va taqdim etish tartibi. 
Reja: 
1.Byudjet tashkilotlarida xarajatlar smetalarini o’rni axamiyati; 
2. Byudjet mablag’lari bo’yicha xarajatlar smetasini tuzish tartibi; 
3. Byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smetalarni tuzish tartibi; 
4. Byudjet tashkilotlarida shtatlar jadvali va ularni shakllantirish; 
5. Byudjet tashkilotlarida xarajatlar smetalari, shtatlar jadvalini 
tasdiqlash va ro’yxatdan o’tkazish. 
Xarajatlar smetasi – tashkilotlar tomonidan joriy moliya yili uchun 
tuziladigan va tasdiqlanadigan hujjat bo’lib, unda tashkilotlar uchun xarajatlar 
moddalari bo’yicha ko’zda tutilgan byudjetdan ajratilgan mablag’lar 
(xarajatlar rejasi) aks ettiriladi. Byudjet tashkilotlari tomonidan belgilangan 
tartibda byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lar daromadlari va xarajatlari 
bo’yicha smetalari tuziladi va tasdiqlanib ijrosi ta’minlanadi. Bunda 
O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasining respublika 
byudjetlarida 
hamda 
mahalliy 
byudjetlarda 
turuvchi 
tashkilotlarni 
moliyalashtirish, ular uchun tasdiqlangan xarajatlar smetalari asosida amalga 
oshiriladi.
Byudjet tashkilotlari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
1999 yil 3 sentyabrdagi 414-sonli “Byudjet tashkilotlarini mablag’ bilan 
ta’minlash tartibini takomillashtirish to’g’risida”gi qaroriga muvofiq 
xarajatlarning quyidagi guruhlari Davlat byudjetidan mablag’ bilan 
ta’minlanadi: 
I. Ish haqi va unga tenglashtirilgan to’lovlar (bolali oilalarga nafaqalar 
va kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam, stipendiyalar va boshqalar); 
II. Ish haqiga qo’shimchalar; 
III. Kapital qo’yilmalar (Davlat investitsiya dasturida nazarda tutilgan 
aniq ro’yxatlarga muvofiq); 
IV. Boshqa xarajatlar. 
Yuqorida keltirilgan xarajat guruhlari asosida byudjet tashkilotlari 
byudjet mablag’lari bo’yicha xarajatlar smetalarini shakllantiradi. 
Byudjet tashkilotlari tomonidan moliya yili boshida xarajatlar smetasi 
tasdiqlangunga va ro’yxatdan o’tgunga qadar vaqtinchalik xarajatlar 
smetasini tuzadi. 
Vaqtinchalik xarajatlar smetasi – tashkilotlarning xarajatlar smetasi 
tasdiqlangunga va ro’yxatdan o’tkazilgunga qadar amal qiluvchi hujjat bo’lib, 
unda byudjet tashkilotlari uchun ko’zda tutilgan, qonunchilikka 
o’zgartirishlarni hisobga olgan holda, har oyda avvalgi moliya yilining oxirgi 
choragidagi byudjetdan ajratiladigan mablag’larning uchdan bir qismidan 
ortiq bo’lmagan miqdorlardagi byudjetdan ajratilgan mablag’lar (xarajatlar 
rejasi) aks ettiriladi. 
Byudjet 
tashkilotlarining 
byudjetdan 
tashqari 
mablag’lari – 
qonunchilikda nazarda tutilgan byudjetdan tashqari manbalar hisobidan 

---

25 
tashkilotlar ixtiyoriga kelib tushadigan mablag’lardir. Byudjet tashkilotlarida 
byudjetdan tashqari mablag’lari tashkil bo’lish manbaalari quyidagilardan 
iborat:
-
Byudjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari; 
-
Tibbiyot muaasasalarini moddiy rag’batlantirish va rivojlantirish 
jamg’armasi mablag’lari; 
-
Ta’lim muassasalarida o’qitishning to’lov kontrakt shakli mablag’lari; 
-
To’lovlarning maxsus turlari bo’yicha mablag’lar; 
-
Boshqa byudjetdan tashqari maxsus mablag’lar. 
Yuqorida keltirilgan byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha alohida-
alohida daromadlar va xarajatlar smetalari tuziladi. 
Byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smeta – tashkilotlar 
tomonidan joriy moliya yili uchun tuziladigan va tasdiqlanadigan hujjat 
bo’lib, unda tashkil bo’lish manbaalari va ushbu mablag’larning 
qonunchilikka muvofiq foydalanish yo’nalishlari ko’rsatilgan holda 
byudjetdan tashqari daromadlar tushumlarining prognoz hajmlari aks ettiriladi 
Xarajatlar smetasi va byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smeta 
bir yillik muddatga – 1 yanvardan 31 dekabrni ham qo’shgan holda, 
mavsumiy yoki joriy yilda ishga tushiriladigan tashkilotlar bo’yicha esa, 
ularning mazkur moliya yilidagi faoliyat ko’rsatish muddatiga tuziladi va 
amal qiladi. 
Xarajatlar smetasi O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti 
xarajatlarining iqtisodiy tasnifiga muvofiq xarajatlar guruhlari bo’yicha, 4 
guruh xarajatlarining to’liq yoyilmasini va hisob-kitoblarni o’z ichiga olgan 
holdagi ilova bilan birgalikda tuziladi. 
Ilova xarajatlar smetasining ajralmas qismi bo’lib, smetasining prognoz 
hisob - kitoblarini asoslaydi va hisobot tuzish maqsadida foydalaniladi. 
Xarajatlar smetasi bo’yicha xarajatlarni hisoblab chiqish mablag’larga 
bo’lgan ehtiyojga muvofiq iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish ko’rsatkichlarini 
va iqtisod qilishning qat’iy tartibini amalga oshirishni hisobga olgan holda 
amalga oshirilishi shart. 
Xarajatlarni hisoblab chiqishda quyidagilarga amal qilish kerak: 

O’zbekiston Respublikasi qonunlari va O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi palatalarining qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti 
farmonlari, qarorlari va farmoyishlari, O’zbekiston Respublikasi 
Hukumatining qarorlari va farmoyishlari, shuningdek Qoraqalpog’iston 
Respublikasi Vazirlar Kengashi, tegishli hokimiyatlarning ularga 
berilgan huquq va vakolatlar doirasida qabul qilingan qaror va 
farmoyishlariga; 

byudjet tashkilotlarining belgilangan tartibda tasdiqlangan xarajatlar 
me’yorlariga; 

tovar va xizmatlarni davlat tomonidan tartibga solinadigan baholari va 
tariflariga. 
Tashkilotlar belgilangan shaklda byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha 
smetani har yili tuzadilar va tasdiqlaydilar. Bunda, tashkilotlar byudjetdan 

---

26 
tashqari 
mablag’lar 
tushumlarini 
va 
xarajatlarini 
rejalashtirishni 
qonunchilikda belgilangan tartibda amalga oshiradilar. 
Shtatlar jadvaliga kiritiladigan lavozimlar nomlari va ma’muriy-
boshqaruv, o’quv-yordamchi va yordamchi (xizmat ko’rsatuvchi va texnik) 
xodimlarining 
soni,
xodimlar va mehnatga haq to’lash bo’yicha ularning razryadlari (bazaviy 
stavkalari) quyidagilarga muvofiq bo’lishi shart: 

belgilangan tartibda tasdiqlangan namunaviy shtatlar jadvalida va 
mehnatga haq to’lash bo’yicha razryadlarda (bazaviy stavkalarda) 
nazarda tutilgan lavozimlarga; 

hodimlarning 
umumiy 
birliklari 
doirasiga 
va 
boshqaruv 
xizmatchilarining xodimlar birliklariga; 

tashkilotlar turlari bo’yicha belgilangan tartibda tasdiqlangan 
namunaviy shtatlar jadvallariga; 

davlat boshqaruv organlarida xodimlar toifalarining me’yoriy 
nisbatlarini Davlat va xo’jalik boshqaruvi organlarining boshqaruv, 
xizmat 
ko’rsatuvchi 
va 
texnik 
xodimlari 
lavozimlarining 
nomenklaturasi bilan muvofiqligiga. 
Tarifikatsiya ro’yxatiga muvofiq mehnatga haq to’lanishi hisob-kitob 
qilinadigan lavozimlar shtatlar jadvaliga stavkalar soni, lavozimlarning har bir 
guruhi bo’yicha (o’qituvchilar, tarbiyachilar, vrachlar, o’rta tibbiy hodimlar 
va boshqalar), to’lovlarning 
turlari bo’yicha (pedagoglarga daftar 
tekshirishga, sinf rahbarligiga, maxsus unvon uchun va boshqalar) oylik 
mehnatga haq to’lash jamg’armasini ko’rsatgan holda va tarifikatsiya 
ro’yxatini shtatlar jadvaliga ilova qilgan holda kiritiladi. 
Shtatlar jadvalida, shuningdek, yakun bo’yicha alohida qatorda mehnatga 
haq to’lash shartlarida nazarda tutilgan mehnatga haq to’lash jamg’armasi va 
yil bo’yicha hisob-kitoblar natijasida ustamalar to’lashga, qo’shimchalar va 
xodimlarni 
moddiy 
rag’batlantirishga 
yo’naltiriladigan 
mablag’lar 
ko’rsatiladi, masalan: 

mehnatga haq to’lash jamg’armasiga nisbatan 15 foiz miqdorda 
shakllanadigan 
Byudjet 
tashkilotlari 
va 
muassasalarini 
moddiy 
rag’batlantirish maxsus jamg’armasi; 

uzoq yillik mehnati uchun bir martalik rag’batlantirishni to’lash, moddiy 
yordam ko’rsatish, mukofotlash uchun mehnatga haq to’lash jamg’armasi; 

mehnat ta’tilidagi shaxslarning o’rnini bosuvchi xodimlarning mehnatiga 
haq to’lash uchun mehnatga haq to’lash jamg’armasi; 

umumta’lim 
muassasalari, 
o’rta-maxsus, 
kasb-hunar 
ta’limi 
muassasalarining direktor jamg’armasi va boshqalar. 

---

27