Ramiz Mehdiyev demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən
Yüklə 5,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Biz hansı istiqamətdə hərəkət etməliyik
673 4‐cü fəsil
Milli demokratik tranzitin dilemmaları altındadır, Şərq özü isə Qərbdən geosiyasi və geoiqtisadi “hücuma” məruz qalmışdır. Beləliklə, qlobal inteqrasiya təkcə dövlətlərin və milli suverenliyin sərhədlərini gizli şəkildə transformasiya etməklə, dövlətləri get-gedə daha artıq dərəcədə siyasi və iqtisadi proseslərə məruz qoymaqla, transmilli korporasiyaların hakimiyyəti altına salmaqla kifayətlənməyib, həm də mədəni münaqişə və ya identifikasiyaların toqquşması üçün real zəmin yaradır, çünki ayrılıqda götürülmüş hər bir identikliyin dəyişməyə və ya başqa identikliklə yanaşı, mövcud olmağa meyil etməyən öz kodlarının alqoritmi vardır. Bu mühitə “yad cisimlər” düşdükdə isə, “identifikasiyaların böhranı” dövrü başlanır.
Bizə belə gəlir ki, yuxarıda qeyd etdiyimiz qlobal trans- formasiyalar fonunda Azərbaycanın milli siyasəti zamanın sınağından çıxmış, dünya ölkələri birliyində onun nüfuzunun artmasına xidmət edən prinsiplər əsasında qurulmalıdır. Yuxarıda deyildiyi kimi, qloballaşmanın öz yerini xeyli dərəcədə regionallaşmaya verməyə başlaması müasir dövrün səciyyəvi cəhətinə çevrilir, regionallaşma yeni geostrateji it- tifaqların və blokların formalaşması üçün zəmin yaradır. Bu- rada söhbət ondan gedir ki, dünya siyasətində “atlantizm”dən geri çəkilməyə şərait yaradacaq iqtisadi və siyasi birliklərin yaranması meyli getdikcə daha aşkar görünür. Bu baxımdan, zəngin təbii ehtiyatlara malik olan və Cənubi Qafqazda ən əlverişli geosiyasi mövqedə yerləşən bir ölkə kimi Azərbay- can həm Avropa, həm də Asiya üçün maraq doğurur. Buna görə də hər hansı böyük dövlətin regionda dominantlıq et- məyə cəhd göstərməsi regional təhlükəsizliyə, sabitliyə, milli
674 Ramiz Mehdiyev
Demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən
tərəqqiyə nail olmaq və Cənubi Qafqazda münaqişələri yum- şaltmaq mövqeyindən qiymətləndirilməlidir. Avropaya inteqrasiyanı genişləndirmək siyasəti yürüdən Azərbaycanın Avratlantik məkanı ilə sıx əməkdaşlığı milli xarici siyasətin özəyi olaraq qalır. Bununla bərabər, Avropa İttifaqının “yeni qonşuluq siyasəti” Aİ çərçivəsində strateji qarşılıqlı münasibətlər yaradılmasının mühüm perspektiv ele- menti kimi çıxış edir. Eyni zamanda, unutmaq olmaz ki, Azərbaycan mühüm nəqliyyat kanalı və energetika resursları deməkdir, enerji daşıyıcılarından istifadə etmək imkanı isə yeni yaradılan geostrateji üçbucaqların və ittifaqların əsas qayğısına, bəlkə də, onların rəqabət elementinə çevrilə bilər. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bununla əlaqədar de- mişdir: “İndi Avropa İttifaqının sərhədləri bizim regionumu- za daha da yaxınlaşır. Azərbaycan Avropa İttifaqının “Yeni qonşuluq siyasəti”nə daxil edilibdir. Ona görə də bizim regionumuzda əsas götürüləcək meyarlar Avropa İttifaqında mövcud olan meyarlara çox bənzər olacaqdır. Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasında çox güclü enerji dialoqu aparılmaq- dadır. Bizim nəqliyyat imkanlarımız, istismara verilmiş boru kəmərləri regionda tamamilə yeni bir vəziyyət yaradır. Xəzər regionunun dünya üçün enerji təchizatı məsələsində oynadığı rol get-gedə daha da artacaqdır” 1 .
bal proseslərdə Avropa istehlakçı kimi çıxış edəcəkdir. De- məli, regional məsələlərlə əlaqədar Avropa ilə daim intensiv dialoqlar aparılmalıdır. Üstəlik, “sovet təhlükəsi” keçmişdə qalması ilə ABŞ-la Avropa arasında dünyaya münasibətin sə- viyyəsində siyasi-fəlsəfi fikir ayrılıqları və fərqlər bir sıra
1 Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Bled şəhərində “CASPIAN OUTLOOK-2008” strateji forumunda nitqindən. 30.08.2006. AzərTAc.
675 4‐cü fəsil
Milli demokratik tranzitin dilemmaları məsələlərdə – (Nüvə sınaqlarının tamamilə qadağan edilməsi haqqında müqavilə, Bioloji konvensiyanın verifikasiya me- xanizminin yaradılması, Kioto protokolu, Beynəlxalq cinayət məhkəməsi, ölüm cəzası və s. öz ifadəsini tapır), – iqtisadi inkişafın sərt anqlsaks modeli ilə kontinental Avropanın so- sialyönümlü siyasəti arasında fərqlər üzə çıxmışdır. Bu fakt “soyuq müharibə” başa çatandan sonra beynəlxalq münasi- bətlərin “buzunun əriməsinin” çoxsaylı nəticələrindən birini təsdiq edir. Müasir dünyada iqtisadi plüralizmlə yanaşı, siyasi və mə- dəni plüralizm də genişlənməkdədir. Beynəlxalq sistemdə yaranmaqda olan çoxqütblülüyün, daha dəqiq desək, çoxöl- çülülüyün nəticələri birmənalı olmur. O cümlədən, müxtəlif dəyərlər sistemi və siyasi mədəniyyətlər heç də həmişə, necə deyərlər, dinc yanaşı mövcud olmur. Bu baxımdan, xüsusən, İslam Konfransı Təşkilatının güclənməsi ilə əlaqədar, islam dünyası ilə intensiv dialoq aparılması zəruridir. Azərbaycan həm ölkənin müsəlman əhalisinin çoxluq təşkil etməsini, həm də bütövlükdə islam dünyasının əhəmiyyətinin artması- nı nəzərə alaraq, bu təşkilatın fəaliyyəti çərçivəsində öz əla- qələrini genişləndirməlidir. Başa düşməliyik ki, islam aləmi ilə qarşılıqlı əlaqələr təkcə mədəni və tarixi ümumiliyi deyil, həm də ərazi hüdudlarından kənarda qüvvədə olan qanunları pozmadan, müasir dövrdə elmi-texniki sahədə baş verən də- rin dəyişikliklərin maddi sivilizasiyasının xüsusiyyətlərinə özünəməxsus bir tərzdə uyğunlaşma cəhdlərini boğmadan və onlara təzyiq göstərmədən modernləşmənin mümkünlüyünü ifadə edir. İslam Konfransı Təşkilatı çərçivəsində fəaliyyətin geniş- ləndirilməsi baxımından, Azərbaycan Qərb və Şərq mədəniy- yətlərini birləşdirən körpü kimi çıxış edə, beləliklə, sivilizasi- Yüklə 5,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|