Ebedi yol islam kohne indd

31

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

ona kədərlənirəm ki, öz əlinlə qurban etdiyin övladının acısı nı  və 

həsrətini ömrün boyu unuda bilməyəcəksən”,− dedi.

Ata-oğul təslimiyyət dəryasının girdablarında müca di lə edərkən, 

Cəbrail  əleyhis-salam gəldi, bıçağı koraltdı  və  cən nət dən qoç 

endirdi.

Allah-Təala Həzrət  İbrahimə saysız-hesabsız qo yun sü rü ləri 

ehsan etdi. Cəbrail əleyhis-salam insan surətinə girə rək so ruş du:

“−Bu sürülər kimidir? Mənə bir sürü satarsan?”

İbrahim əleyhis-salam:

“−Bu sürülər Rəbbimindir. Haı-hazırda mənim əlim də əma nət -

dirlər. Bir dəfə zikr etsən, üçdə birini, üç dəfə zikr et sən ha mı sını al, 

apar!”− dedi.

Cəbrail əleyhis-salam «

ِحوُّرلاَو ِة َكِٴٮ َال َمْلا  ُّبَرَو اَنُّبَر  ٌسوُّدُق  ٌحوُّب ُس

»

 

dedikdə, 

İbrahim əley his-sa lam da:

“−Elə isə al, hamısını apar!”−dedi.

Cəbrail əleyhis-salam:

“−Ala bilmərəm, çünki mən insan deyiləm, Cəbrailəm”,−de di. 

İbrahim əleyhis-salam:

“−Sən Cəbrailsənsə, mən də Xəlilullaham (Allahın dos tu). Ver-

diyimi geri götürə bilmərəm”, − dedi.

Nəhayət  İbrahim  əleyhis-salam sürülərin hamısını sat dı. Mülk 

alıb vəqf etdi. (Bursəvi, Ruhul-bəyan,

 (əl-Bəqərə, 262)

Xülasə, İbrahim əleyhis-salam qəlblərdə ən çox taxt qu ran üç 

xüsusdan, yəni can, övlad və mal kimi ağır bir im ta han ilə  sı naq-

dan keçirildi. Bunların hamısında da Al lah-Tə al aya təslimiyyət gös tər -

di. Allah-Təalaya olan məhəbbət və təs limiyyətin, hər şey dən üstün 

olduğunu nümayiş etdirdi.

Rəbbimiz onu belə mədh etdi:

“...Ya  İbrahim! Artıq sən röyanın düzgünlüyünü (Allah tə-

rəfindən olduğunu)  təsdiq etdin!” (Sənə yuxuda nə  əmr olun-

muşdusa, onu yerinə yetirdin. Allah sənə lütf edərək oğ lunun 

yerinə bir qoç kəsməyi buyurur). Biz yaxşı  iş gö 

rən ləri belə 

mükafatlandırırıq. Şübhəsiz ki, bu, açıq-aydın bir imtahan idi.

Biz ona (oğlunun əvəzinə) böyük bir qurbanlıq (Habilin qur-

banlıq qoçunu) əvəz verdik. Sonradan gələnlər arasında onun 

Mədhnamə

---

32

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

üçün  (yaxşı ad, gözəl xatirə) qoyduq. (Onu belə yad edir lər: ) 

“İbrahimə salam olsun!” 

(əs-Saffat, 104-109)

Beləcə  Həzrət  İbrahim  əleyhissalam Haqq ilə dostluğu təs diq 

edildi.

Təsdiq edilən bu dostluğun bizə öyrətdiyi həqiqət isə bu dur:

Qəlbin yalnız Allah-Təalaya aid edilməsinin və Onun dost 

-

luğunun nəticəsi, Onun rizasının müqabilində bütün mə şəq qət lə rin 

könüldə təsirsiz hala gəlməsidir. Bu halın Rəsuli-Ək rəm dəki (s.ə.s) 

saysız-hesabsız misallarından biri belədir:

Kainatın fəxri Peyğəmbərimiz (s.ə.s) İslamı təbliğ etmək üçün 

Taifə getdiyi vaxt, cahil və bütpərəst Taif xalqı  əvvəlcə onu məs-

ğərəyə qoydular, sonra da təhqirlərə başladılar. Ardınca da kölələrini 

Allah Rəsulunun keçdiyi yolların iki kənarında sıra ha lın da düzdürüb 

Onu təhqir etdirərək daş-qalaq etdirdilər. Beləcə  şə hərdən çıxana 

qədər Allah Rəsuluna (s.ə.s) əziyyət verməyə da vam etdilər. Hətta 

kölələrini arxasından yollayaraq bir müddət də daş-qalaq etdirdilər. 

Aləmlərin,  şanına görə yaradıldığı O pey 

ğəmbərlər Sultanının 

mübarək ayaqları qan içində qaldı, ayaq qa bıları qanla doldu. Atılan 

daşlardan Onu qorumağa çalışan fə dakar səhabə Həzrət Zeyd də 

yaralandı.

Varlıq Nuru (s.ə.s) geri qayıtmış, kədərli və üzüntülü bir hal da 

yoluna davam edirdi. Onunla birlikdə yerlər və göylər dərd  li, mələklər də 

kədərə qərq olmuşdular. Allah-Təala Həbibini tə  səl li etmək üçün Cəbrail 

əleyhis-salam ilə Dağlar Mələyini gön dər di. Dağlar mələyi oradakı iki 

dağı Taif qəbiləsinin başına ke çirib onları hə lak edəcəyini, bunun üçün 

sadəcə bir əmrini göz lə dik lərini Həzrət Pey ğəmbərə (s.ə.s) ərz etdi. O 

isə buna razı ol ma dı:

“Xeyr mən Allah-Təaladan onların soylarından yalnız Allaha iba-

dət edəcək və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayacaq bir nəsil gə tir mə sini 

diləyirəm”,−buyurdu. 

(Buxari, Bədul-xalk, 7; Müslim, Cihad, 111)

Məruz qaldığı bu faciə qarşısında belə  bəddua etməyib qöv-

münün hidayətini istəyən O Mərhəmət Peyğəmbəri mübarək əl lərini 

ilahi dərgaha açaraq belə niyaz etdi:

“Allahım! Qüvvətimin zəiflədiyini, çarəsizliyimi, xalq nəzərində 

xor və  həqir görülməyimi Sənə bildirirəm. Ey mərhəmətlilərin  ən 

mər həmətlisi!  Əgər mənə qarşı  qəzəbli deyilsənsə, çəkdiyim mə-

şəq qət və bəlalar mənim üçün əhəmiyyətli deyil.

İlahi! Sən mənim qövmümə hidayət ver, onlar bilmirlər.

---

33

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

İlahi! Sən razı olana qədər  əfvini istəyirəm.

  (İbn Hişam, II, 29-30; 

Heysəmi, VI, 35)

Bu şəkildə Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s) də cəddi (babası) Həz rət 

İbrahim kimi Allah-Təalaya olan qəlbi sədaqətini təsdiq et dirdi. Allah 

yolunda başına gələn heç bir cəfadan usanmadı, da ima Rəbbinin 

ondan razı olmasını dilədi.

Vəfat edərkən də böyük bir vəcd və həsrət içində “Rəfiqi-Əla, 

Rəfiqi-Əla” “Uca Dost, Uca Dost” deyə Allah-Təalaya olan qo vuşma 

iştiyaqını və digər tərəfdən də müsəlmanın şəxsiyyət və xarakterini 

xülasə edən Kitab və Sünnəni ümmətinə son də rə cə qiymətli bir 

hidayət mirası olaraq tərk edib getdi.

O hidayət mirasını da ibadət həyatındakı təsəvvür edilməz, ən 

gözəl örnəklərlə zinətləndirilmiş bir halda bizə  ərmağan etdi. Be-

ləcə əməlləri və sözləri ilə də bəyan etdi ki, İslamın gözəlliyi, iba dət 

həyatına əks etdiyi nisbətdə təcəlli edər.

İSLAMDA İBADƏT HƏYATI

İslamın qəlb yönü yuxarıda bəhs etdiyimiz “Aməntu” əsas la rıdır. 

Əməli yönü isə Quran və Sünnənin, ibadət, müaməlat və hü quqa 

dair hökmləridir.

İmanın mömində zirvələşməsi, saleh əməl dediyimiz Al 

lah 

rizasını qazanmağı qarşısına məqsəd qoyan, niyyət və dav ra nış-

lara bağlıdır. Qurani-Kərimdə və hədisi-şərifdə iman və saleh əməl 

birlikdə zikr edilmişdir.

Çünki İman sırf nəzəriyyə ilə kamil olmaz. Onun kamilliyi, qəlb-

də hiss edilən həqiqətlər və ibadətləri lazımi ruhaniyyət için də yerinə 

yetirə bilmək nəticəsində reallaşar.  İbadətlər və saleh əməl lər ilə 

zinətləndirilməyən iman, mühafizəsiz bir şam işığı ki midir. Belə ki, o 

nəfsani və şeytani fırtınalar qarşısında daima bö yük bir təhlükə və 

risk altındadır.

Bu baxımdan dinimizi və imanımızı, ibadət və saleh əməl lər-

lə sanki mənəvi bir zireh kimi mühafizə altında saxlamaq məc-

buriyyətindəyik.

Yaddan çıxarmamaq lazımdır ki, Allah heç bir şeyə möhtac de-

yildir. Onun −haşa− bizim ibadətimizə ehtiyacı yoxdur. Fəqət Al-

lah-Təalaya bəndəlik və itaətimizi ifadə edə bilmək, Ona olan şü kür 

borcumuzu ödəməyə çalışmaq, Onun rizasına qovuşmaq, ru hani 

Mədhnamə

---