Əsmər Sadıq qızı Bədəlova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.Əxlaqi –mənəvi tərbiyə işinin məzmunu.
- Paxıllıq, yalan danışmaq, böhtan atmaq, satqınlıq, ikiüz- lülük, qeyb ət, qorxaqlıq, iradəsizlik, etibarsızlıq, intizamsızlıq, pis v
192 (t ərbiyədə vahidlik). İkinci və üçüncü mərhələ xeyir söz, xeyir əməldir. Yəni yüksək əxlaqi şüurdan irəli gələn sözlə əməlin v əhdətidir. Unutmamalıyıq ki, əxlaqi şüur nümunəvi davranışın, sözl ə əməl birliyinin təməl daşıdır. Əxlaqi -mənəvi şüuru yaratmaq üçün müəllim bütün imkan v ə vastələrdən səmərəli istifadə etməlidir. Tərbiyə prinsipl ərindən bacarıqla faydalanmalı, sinifdənxaric oxu və sinifd ənxaric iş növlərinə önəm verməlidir. Lakin iş əxlaqi -mənəvi şüuru yaratmaqla tamamlanmır. M ənəvi şüur mənəvi adət və vərdişə çevrilməlidir. Yüksək m ənəvi şüuru olan insanın mənəvi hissləri də olmalıdır. Demək, əxlaq tərbiyəsinin ikinci mühüm vəzifəsi insanda mənəvi adət v ə hisslər formalaşdırmaqdır. M ənəvi şüur ağıldan, mənəvi hisslər isə ürəkdən qida- lanır. Mükəmməl mənəvi şüurla mükəmməl mənəvi hissin, duyğunun vəhdəti sağlam əqidə deməkdir ki, bu da mükəmməl əxlaqdır. Mü əllim əxlaq tərbiyəsi yönündən gördüyü işin nəti- c əsini müəyyənləşdirmək üçün şagirdlərinin ailəyə, cəmiyyətə, yoldaşlarına, məktəbə, ictimai mülkiyyətə, təbiətə... müna- sib ətini müşahidə etməli, müəyyən etdiyi qüsurlari yub anmadan aradan qaldırmağa çalışmalıdır. 3.Əxlaqi –mənəvi tərbiyə işinin məzmunu. Əxlaqi – m ənəvi tərbiyə işinin məzmununa milli mənlik şüuru və milli l əyaqət, vətənsevərlik, yurdsevərlik, mərdlik, halallıq, düzlük və doğruçuluq, dostluq və yoldaşlıq, sadəlik və təvazökarlıq, hu- manizm, əməksevərlik və əməyə vicdanlı münasibət, cəmiyyətdə özünüidar ə və rəftar qaydaları və s. daxildir. Milli m ənlik şüuru və milli ləyaqətə millətin varlığı, m ənəviyyatı, dili, xarakteri, adət -ənənələri, psixoloqiyası, mə- d əniyyəti bütövlükdə həyatın bütün sahələri daxildir. Ləyaqət h ər bir şəxsin öz mənini dərk etməsidir. Əxlaq tərbiyəsinin ən vacib t ələblərindən biri və birincisi böyüyən nəsildə milli 193 m ənlik şüuru və ləyaqət hissi tərbiyə etməkdir. Hər bir uşaq lap kiçik yaşlarından mənsub olduğu millətin dilini mükəmməl bilm əli, adət - ənənələrə müvafiq böyüməli, tarixini, coğrafi- ya sını öyrənməlidir. Tərbiyə edən şəxs uşağın mənəviyyatını milli ruhla z ənginləşdirməlidir. Şagird başa düşməlidir ki, onun m ənsub olduğu xalq tarix etibarilə dünyanın bir çox xalq- larından qədimdir. Mərdlik, qəhrəmanlıq, düzlük, doğruçuluq, halallıq səhifələri ilə dolu keçmişi var. Bu dəyərləri hər bir şəxs qoruyub öz varlığında yaşatmalı, gələcək nəsillərə ötürməli, ən əsası dünyaya təbliğ etməlidir. Bir müq əddəs kəlamda deyilir ki, vətəni sevmək iman- dandır. Nəyə görə? Cünki,Vətən əcdadımızın mədfəni, övla- dımızın məskənidir. Dünyadan gedənlərimizi torpağa tapşır- maqla biz h əmin yerə rişə atırıq; lap qədim mədfənlər (dəfn yerl əri, qəbristanlıqlar) isə artıq bizim kökümüzdür. Biz bu kök üstünd ə dayanıb, ondan qüvvə alıb yaşayırıq. Xalqımız bu bar ədə deyir: Ana kimi yar olmaz, vətən kimi diyar, Qürbət ha- ra, qüdr ət hara?, Dağ yeri – duman yeri, yurd yeri - güman yeri v ə s. H ər bir insan üçün vətən dünyaya gəldiyi, gözünü açdığı evd ən başlayır. O, yaşa dolub həyatı dərk etdikdə mənəvi şüurundakı vətən doğulduğu kənd, bögə, ölkə, dünya boyda olur. V ətənin torpağı, suyu, havası, otlarının rayihəsi, baharı, yayı, qışı, insanları bənzərsizdir, müqayisəolunmazdır. Ona gör ə də müqəddəsdir. Onu qorumaq imandandır. Hər bir t ərbiyə edənin borcudur ki, həm təlim materiallarının, həm sinifd ənxaric işlərin, həm də həyati faktların köməyi ilə uşaq və g əncləri yurduna, vətəninə məhəbbət bəsləmək, onu qorumaq, yaşatmaq ruhunda tərbiyə etsin. Əxlaqi məziyyətlərdən biri də mərdlikdir. Mərd sözü- nün h ərfi mənası kişi deməkdir. Müəyyən məqamlarda mərd adamlara kişi adam deyirik. Mərd adam öz mənəvi keyfiy- y ətləri ilə ideala, əlçatmaz zirvəyə çevrilir. Mərd adamlara 194 m əxsus keyfiyyətlərdən biri düzlük və doğruçuluqdur. Düzlük insanın gördüyü işlə, doğruçuluq danışdığı sözlə bağlıdır. Əvvəldə dediyimiz kimi, sözlə əməlin vəhdəti iki mənəvi amilin yüks ək əxlaqi dəyrə çevrilməsidir. Lap kiçik yaşlarından uşağa öyrətmək lazımdır ki, Sözün düzünü demək hünərdir, Doğruya zaval yoxdur, Hiylə ilə iş görən, möhnət ilə can verər, Düz əyrini kəsir və s. Bu sırada biz həm də halallıqdan danışmalıyıq. Halal yaşamaq, halal yolla ruzi qazanmaq mənəvi paklığın, təmiz əxlaqın zirvəsidir. Əməyində və davranışında halallığı əsas götür ən şəxs özü doğru, sözü düzgün, nəfsi təmiz, əməlləri düz, yalandan uzaq olan adamdır. Halallığı ilə fərqlənən şəxs ancaq xeyir işlər görür. Halal adam heç vaxt haqqı nahaqqa satmır. Halal adam əməksevər olur, əməyə vicdanlı münasibət b əsləyir. Əməksevərlik, əməyə, ictimai mülkiyyətə vicdanlı mü- nasib ət tərbiyəsi müasir mərhələdə daha çox vacibdir. Hələ də m əktəblərdə insan əməyinin məhsulu olan ictimai mülkiyyətə qayğısız münasibət özünü göstərir. Bunun səbəbi ailədə, mək- t əbdə insan əməyinə sayqı, vicdanlı yanaşma tərzinin aşılan- mamasdır. Məktəbdə əmək tərbiyəsi işi elə qurulmalıdır ki, kimin övladı olmasından aslı olmayaraq hamı əməyi sevsin və başqalarının əməyinə, zəhmət çəkib yaratdıqlarına vicdanlı münasib ət bəsləsin. Unutmaq olmaz ki, vicdan əxlaqın təzahü- rüdür. Vicdanlılıq mənəviyyatlılıq deməkdir. H əmçinin dostluqda sədaqətlilik və təmənnasızlıq, yol- daşlıqda etibarlılıq, insanlara münasibətdə humanist, qayğıkeş, canıyanan, sadə, təvazökar olmaq da əxlaqi məziyyətlərdir v ə özünə mənəviyyatlıyam deyən hər bir insanda olmalıdır. Paxıllıq, yalan danışmaq, böhtan atmaq, satqınlıq, ikiüz- lülük, qeyb ət, qorxaqlıq, iradəsizlik, etibarsızlıq, intizamsızlıq, pis v ərdişlərə aludəçilik, pintilik, israfçılıq, xəsislik, tənbəllik, xudbinlik, özünd ən müştəbehlik, lovğalıq, riyakarlıq və s. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|