Əsmər Sadıq qızı Bədəlova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- a) şəxsiyyət və irsiyyət b) şəxsiyyət və mühit c) şəxsiyyət və tərbiyə
- Fiziki inkişaf
- Sosial inkişaf
- Fərdi psixoloji xüsusiyy ətlərə malik olan, c əmiyyətdaxili vəzifələri
21 mişdir. Lakin tədriclə onlardan ayrılaraq fəaliyyətini müstəqil elm olaraq davam etdirm əyə başlamışdır. İnkişaf edərək elə bir h əddə çatmışdır ki, özünün tərkib hissələri, yəni bütöv bir sistemi, sah ələri yaranmışdır. Onların sayı 20 –yə yaxındır: körp əlik pedaqogikası, məktəbəqədər tərbiyə pedaqogikası, m əktəb pedaqogikası, texniki peşə məktəbi pedaqogikası, orta ixtisas m əktəbi pedaqogikası, ali məktəb pedaqogikası, əlahiddə pedaqogika (surdopedaqogika -lal və kar, oliqofreno pedoqogika - ağıldan kəm, tiflopedaqogika -kor, loqopediya - nitqi qüsurlu uşaqlarla məşğul olur), əmək -islah pedaqogikası, h ərbi pedaqogika, istehsalat pedaqogikası, mədəni -maarif pedaqogikası, müqayisəli pedaqogika, ailə tərbiyəsi pedaqo- gikası, Azərbaycan xalq pedaqogikası və s. Suallar 1.Pedaqogikanın mənbələri hansılardır və həmin m ənbələrin elmi faydası nədən ibarətdir? 2. Pedaqoji proses dedikd ə nə başa düşürsünüz? 3.Pedaqoji s ənədlər hansılardır? 4.Mük əmməl bir sistem yaratmış pedaqoji elmlər toplumunda h ər elmin özünəməxsus işi nədən ibarətdir? 5.Ümumi pedaqoji prosesin n əzdində əlahiddə pedaqo- gikaya hansı səbəblər ehtiyac yaradır? 6. Əlahiddə pedaqogikanın hansı istiqamətləri var? 7. Pedaqogika hansı elmlərlə əlaqəlidir və nəyə görə? 8. T ədqiqat metodu nə deməkdir və pedaqogikanın hansı tədqiqat metodları var? 9. Qabaqcıl təcrübənin öyrənilməsi metodu nə üçündür? 10. İnduktiv və deduktiv metodların xüsusiyyətləri n ədən ibarətdir? Ədəbiyyat 22 1.Abbasov A.N., Əlizadə H.Ə. Pedaqogika. Bakı, Renesans, 2000. 2.Ağayev Ə.Ə, Talıbov Y.R.,İsayev İ.N, Eminov A.İ. Pedaqogika. Bakı, Adiloğlu, 2006. 3.B ədəlova Ə.S. Azərbaycan xalq pedaqogikası. Bakı, Mü əllim, 2009. 4. Əhmədov B.A, Rzayev A.Q. Pedaqogikadan mühazir ə konspektləri.Bakı, Maarif, 1983. 5.İbrahimov F.N., Hüseynzadə R.L. Pedaqogika (I cild). Bakı, Mütərcim, 2013. 6. İsmixanov M.A. Pedaqogika. Bakı, BDU, 1998. 7. Kazımov N.M., Həşimov Ə.Ş. Pedaqogika. Bakı, Maarif, 1996. 8. Paşayev Ə.X, Rüstəmov F.A. Pedaqogika. Bakı, Nurlan, 2007. 3. Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsi haqqında müxtəlif 23 konsepsiyalar Plan 1. Şəxsiyyətin inkişafı anlayışı 2. Şəxsiyyətin inkişafı haqqında nəzəriyyələr: a) şəxsiyyət və irsiyyət b) şəxsiyyət və mühit c) şəxsiyyət və tərbiyə d) şəxsiyyətin inkişafında qoşa amillər 1. Şəxsiyyətin inkişafı anlayışı. Hələ qədim zamanlardan insanın inkişafı, fərdi xüsusiyyətlərinin yaranma səbəbləri müt əfəkkirləri düşündürmüşdür. Onlar daim bu suallara cavab tapmağa çalışmışlar: - Axı necə olur ki, doğularkən heç nəyi bacarmayan fərd böyüy əndə çox şeyə qadir olan şəxsiyyətə çevrilir ? -Nec ə olur ki, eyni ailədə, eyni məktəbdə tərbiyə almış iki uşaq müxtəlif xarakterli insanlar kimi formalaşır ? Bu suallara cavab axtarmazdan əvvəl inkişaf anlayışı üz ərində dayanaq: Həyata gəldiyi ilk gündən insanın yaşayı- şında kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri baş verir. Kəmiyyət d əyişiklikləri insanın fiziki, anatomik –fizioloji inkişafı, keyfiyy ət dəyişikliyi isə psixoloji və sosial inkişafı kimi d əyərləndirilir. İnsanın bir şəxsiyyət kimi inkişafı həm də daxili v ə xarici, idarə olunan və idarə olunmayan amillərin t əsiri altında həyata keçir. Həmin amilləri bioloji (irsi) və sosial (mühit v ə tərbiyə ) amillər kimi qruplaşdırırlar. Ona gör ə də insanın inkişafı deyərkən üç mühüm əlamət nəzərdə tutulur: a) fiziki, anatomok – fizioloji inkişaf; b) psixoloji inkişaf; c) sosial inkişaf; yəni insanın bir vətəndaş və şəxsiyyət kimi yetişməsi. 24 Fiziki inkişaf digər varlıqlarda da mövcuddur və insan inkişafın bu yönümü ilə qeyri -adilik kəsb etmir, sadəcə böyüyür. Psixoloji inkişafa insanın idrak prosesinin, duyğu- larının, qavrayış və təsəvvürünün, hafizə və təxəyyülünün, diq- q ətin, nitq və təfəkkürün, hisslərin və iradənin, psixi xassələrin nec ə təşəkkül tapması daxildir. Sosial inkişaf insanın cəmiyyət həyatına daxil olması il ə başlayır. İnsan cəmiyyətdə iştirak edir, konkret adamlarla, kollektiv üzvl əri ilə ünsiyyətdə olur, ətrafda hadisələrin necə getdiyini müşahidə edir. İnsanın sosial inkişafı onda keyfiyyət d əyişmələrinin formalaşması prosesidir. Ona görə də biz insanın inkişafından danışarkın şəxsiyyət ifadəsini işlədirik. Elmi – pedaqoji ədəbiyyatda şəxsiyyətə belə tərif verilir: Fərdi psixoloji xüsusiyy ətlərə malik olan, c əmiyyətdaxili vəzifələri yerin ə yetirən və müəyyən ictimai – tarixi dövrdə yaşayan konkret insana şəxsiyyət deyilir. İnsan dünyaya bioloji varlıq kimi gəlir, lakin ictimai varlıq kimi özünün fərdi həyatı, fəaliyyəti prosesində uzun və mür əkkəb yol keçərək yetkinləşir. Pedaqogika v ə psixologiya elmində şəxsiyyətin inkişafı v ə tərbiyəsi ilə bağlı üç əsas istiqamətdə fikir yürüdülür: 1.Bioloji istiqam ət. 2.Sosioloji istiqam ət. 3.Biososioloji istiqam ət. Bioloji istiqam ətin tərəfdarları iddia edirlər ki, uşağın davranışında nə varsa, anadan olarkən özü ilə gətirir. Sosioloji istiqam ətin nümayəndələri iddia edirlər ki, uşaq bioloji varlıq kimi doğulsa da həyatda ünsiyyətdə olduğu sosial qrupların ona təsiri ikarolunmazdır. Ona görə də uşaq tədriclə sosiallaşır (cəmiyyətin ruhuna uyğunlaşır). Biososioloji istiqam ətin nümayəndələri iddia edirlər ki, bioloji v ə psixi (duyğu, qavrayış, təfəkkür) proseslərə sahib Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|