Microsoft Word Fiziki terbiye 9 derslik fin+. docx

 
145 
 

 
Məşqetmə arzusunun və yüksək hərəki fəallıq üçün məşğələ keçirilən 
yerləri dəyişin, daha çox açıq havada, parkda məşq edin bu işə sinif yoldaşlarınızı, 
dostlarınızı, ailə üzvlərinizi cəlb etməyə çalışın. 

 
Məşğələləri musiqi dinləyərək, onun müşayiəti ilə aparmaq səmərəlidir. 
Bu məşqlərə marağı artırır və yaxşı əhval-ruhiyyənin yaranmasına səbəb olur. 

 
Məşğələlər zamanı məşqin fizioloji prinsiplərinə riayət etməyə çalışın: 
-
 
fiziki yükün həcminin və intensivliyinin tədricən artırılması; 
-
 
fiziki yüklə istirahətin düzgün növbələşdirilməsi və bu zaman sizin 
hazırlıq səviyyənizin nəzərə alınması; 
-
 
Böyük fiziki yük zamanı-yaxınlaşmalar arasında daha çox vaxt inter-
valından istifadə olunması və nisbətən az saylı təkrar icranın yerinə yetirilməsi; 
-
 
Məşq yükünə qarşı orqanizmin dayanıqlığını,  əhval-ruhiyyəni, məşqin 
məqsədini nəzərə alaraq məşq yükünün bir məşğələdə, həftəlik və daha çox 
müddətdə dalğavari enib-qalxmasını  təmin etmək, məşq zamanı maksimal yükün 
icrasına can atmamaq. 

 
Məşğələləri mütləq qızışdırıcı hərəkətlərlə başlayın onu tamamladıqda isə 
bərpaedici tədbirlərdən (isti duş, masaj, vanna, sauna və s.) istifadə edin. 

 
Məşğələlər zamanı və ondan sonra sağlamlığınızda hər hansı xoşagəlməz 
hal, ifrat yorulma hiss etdikdə öz müəlliminiz, məşqçiniz və ya həkimlə  məslə-
hətləşin. 
Yadda saxlayın ki, siz məşğələlər zamanı adekvat fiziki hərəkətlərdən və 
orqanizmi möhkəmləndirən vasitələrdən istifadə etsəniz, zəruri gigiyenik tələblərə, 
gün rejiminə, düzgün qidalanmaya əməl etsəniz daha çox məşqlənmə effekti əldə 
etmiş olarsınız. 
Sizin hər gününüz səhər gimnastika kompleksinin icrası ilə başlamalıdır. 
Sağlam və fiziki cəhətdən yüksək hazırlıqlı olmağı bacarın. 
 
 
 
 
 
Çap üçün deyil

---

146  
 
 
 
 
S Ə H Ə R     G İ M N A S T İ K A S I  
 
Səhər gimnastikasının  əsas məqsədi yuxudan sonra bədənin tonusunu artır-
maq və orqanizmin funksional sistemlərini gündəlik fəaliyyət üçün hazır vəziyyətə 
gətirməkdir. Düzgün təşkil edilmiş və kifayət qədər fiziki yük yerinə yetirilən səhər 
gimnastika kompleksi ayrı-ayrı hərəki qabiliyyətlərin: qüvvənin, sürət-gücün, koor-
dinasiyanın inkişafı üçün yararlı ola bilər. Əgər Siz bu hərəkətləri hər gün sistemli 
olaraq açıq havada yerinə yetirməyə  vərdiş etsəniz orqanizminiz möhkəmlənər, 
özünüzə qarşı daha tələbkar və iradəli olarsınız. 
Səhər gimnastikasını  məşq istiqamətli də  təşkil etmək olar. Belə halda 
inkişafı  nəzərdə tutulan hərəki qabiliyyət üçün daha çox ixtisaslaşmış  hərəkətlər 
seçilir, onların həcmi artırılır və icrası üçün 25-30 dəqiqə vaxt ayrılır. Lakin sizin 
məktəbdə tədrislə əlaqədar gərgin gün rejiminizi nəzərə alaraq səhər gimnastikası 
sizi yormamalı, orqanizmə oyandırıcı  təsir göstərməlidir. Burada da səhər gim-
nastikası komplekslərinin nümunələri verilir. Siz bu kompleksləri göstərilən tərzdə, 
onları müxtəlif ardıcıllıqda və əlavə fiziki yük üçün ağırlıqlardan istifadə etməklə 
yerinə yetirə bilərsiniz. Çalışmaq lazımdır ki, seçilən hər bir hərəkətdə daha çox 
əzələ qrupları iştirak etsin, fiziki yük alsın. Yadda saxlamaq lazımdır ki, səhər gim-
nastika kompleksində mütləq silsiləli hərəkətlər yeriş, qaçış daxil edilməlidir. Adi 
qaçış zamanı bədənin 200-ə yaxın əzələsi bu prosesdə iştirak edir. Digər tərəfdən 
hər bir qaçış addımında cüzi titrəmə (silkələnmə) orqanizmdə qan dövranının və 
ümumiyyətlə oksigen daşıyıcı sistemin işinə müsbət təsir göstərir. Müvafiq şəraitin 
olmadığı hallarda bu hərəkətlər yerində qaçış və yeriş kimi icra oluna bilər. Səhər 
gimnastikasının yetərlilik dərəcəsini  əhval-ruhiyyənizlə müəyyən edə bilərsiniz. 
Hərəkət zamanı bədənin hiss olunacaq qızışması və ya yüngül tərləmə kompleksin 
kifayət qədər olduğuna dəlalət edir. 
Sistemli və davamlı yerinə yetirilən səhər gimnastika kompleksi sizin həmişə 
gümrah, fəal və sağlam olmağınızın mühüm vasitələrindən biridir. 
 
Sərbəst hərəkətlər: 
 
Birinci kompleks. 
(Şəkil 101) 
Ç.v. – ə.d. 1-2- pəncələr üzərinə qalxın, qolları əvvələ irəli, sonra yuxarıya 
qaldırın; barmaqları yumruqda sıxın, yuxarıya baxın, dartının. 
3 – pəncə üzərinə enərək qolları dirsəkdən güclü bükün, onları gövdəyə 
sıxın, yumruqları çiyinlərə yaxınlaşdırın, düz irəliyə baxın. 
4 – qolları yuxarıya qaldırın, bədəni arxaya açın (gövdəni bir az arxaya 
aparın) yuxarıya baxın. 
5 – pəncə uclarını birləşdirərək onların üzərində tam oturun, ovucları 
budların üzərinə qoyun, dirsəkləri yanlara aparın. 
Çap üçün deyil

---

 
147 
 
 
 
Şəkil 101 
 
6 – qalxın, qolları irəliyə, sonra mümkün olan qədər maksimum yanlara 
aparın, barmaqları yumruq şəklində möhkəm sıxın. 
7 – hər iki pəncə üzərində tam oturun, ovuclar budlarda, dirsəklər yanlarda. 
8 – tullanaraq qalxın, ayaqlar çiyin enindən aralı, əllər beldə. 
9 – sol qolu düzəldərək maksimum yana aparın, eyni vaxtda gövdəni sola 
çevirin, ayaqların vəziyyətini dəyişmədən sol əlin yumruğuna baxın. 
10 – gövdəni düzəldin, əllər beldə. 
11 – sağ qolu düzəldərək maksimum yana aparın, eyni zamanda gövdəni 
sağa çevirin, ayaqların vəziyyətini dəyişmədən sağ əlin yumruğuna baxın. 
Çap üçün deyil

---