Microsoft Word siyasi sistem son sss doc

Яли Щясянов, Адил Вялийев

 

 

190 

Assambleya tərəfindən göstərilən etimadsızlıq səbəbindən azad 

edə bilər. Hökumət Prezident və Parlament qarşısında mə-

suliyyət daşıyır.  

Mühüm əhəmiyyət kəsb edən qərarların qəbulu məqsədilə, 

dövlət başçısı Nazirlər Kabinetinin iclasını çağırır və ona 

sədrlik edir.  

27 fevral 2012-ci ildən hökumətə  rəhbərliyi  Qabon 

Demokratik Partiyasından olan Raymond Ndong Sima həyata 

keçirir.  

Məhkəmə hakimiyyəti: Üç palatadan ibarət Ali Məhkəmə, 

habelə  Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsi, Konstitusiya Məhkə-

məsi  və  Apelyasiya məhkəmələri Qabonda məhkəmə haki-

miyyətini həyata keçirir.  

 

 

 

 

---

ДЦНЙА ЮЛКЯЛЯРИНИН МЦАСИР СИЙАСИ СИСТЕМЛЯРИ

 

 

 

191 

QAMBİYA 

 

 

   

 

 

Ümumi məlumat: XIII əsrdə ölkə ərazisi Mali dövlətinin 

tərkibinə daxil idi. XV əsrin sonlarından Qambiya Avropa eks-

pansiyaları üçün obyektə çevrilsə  də, ölkənin müstəmləkələş-

dirilməsi yalnız 1902-ci ildə bütün ərazilər üzərində Britaniya 

protektoratının bərqərar olması ilə başa çatmışdır.  

1965-ci ildən etibarən Birləşmiş Krallığın tərkibində müs-

təqilliyini elan etmiş Qambiya 1970-ci ildən respublikadır. 

Qərbi Afrikada yerləşən  Qambiya Respublikasının pay-

taxtı Bancul şəhəridir. 

Ölkənin ərazisi 11,295 km², əhalisi (2009) 1,782,893 nə-

fərdir (əhali sıxlığı 164.2  nəfər/km²).  

Qambiya Respublikasının rəsmi dövlət dili ingilis dilidir. 

Dövlətin İnsan İnkişafı İndeksi - 0.420 – aşağıdır (168-ci 

yer). 

Dövlət quruluşu: Məhdud hakimiyyətli prezident idarəet-

mə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müs-

təqillik günü  (1965) 18 fevralda qeyd olunur. Ölkə Konstitu-

siyası 16 yanvar 1997-ci ildən qüvvədədir.  

İnzibati bölgüsü: Qambiya paytaxt Bancul şəhərinə və 37 

rayonu özündə birləşdirən beş dairəyə  (Aşağı Çay, Mərkəzi 

Çay, Şimali Sahil, Yuxarı Çay və Qərb rayonu) bölünür.  

Dövlət başçısı: Milli müstəqilliyin və ərazi bütövlüyünün, 

ölkədə vətəndaş hüquq və azadlıqlarının təminatçısı, dövlət və 

hökumət başçısı, eyni zamanda silahlı qüvvələrin ali baş 

---

Яли Щясянов, Адил Вялийев

 

 

192 

komandanı olan ölkə prezidenti ümumi seçki hüququ əsasında 

5 il müddətinə seçilir.  

Orta və ya ali təhsilli, ölkə ərazisində ən azı 5 il yaşamış 

və  Milli Assambleyaya deputat seçilmiş 30-65 yaşlarında 

Qambiya Respublikasının vətəndaşı dövlət başçısı ola bilər. 

Hökumət ona rəhbərliyi həyata keçirən ölkə prezidentin-

dən və mövcud konstitusiyaya görə onun təyin etdiyi, Milli 

Assambleyanın üzvü olmayan ən azı 15 nazirdən (katib) 

ibarətdir. 

Qambiya Respublikasının hazırkı, sayca 2-ci Prezidenti 18 

oktyabr 1996-cı ildən etibarən Vətənpərvər İstiqamətlənmə və 

Yaradıcılıq Naminə Alyansı Partiyasının  lideri  Yahya 

Cammedir. 

Konstitusiya öz vəzifələrini yerinə yetirmək imkanının 

mümkün olmadığı    fəaliyyət qabiliyyətsizliyi halında Prezi-

denti  əvəz edən vitse-prezident vəzifəsini təsbit etmişdir. 

Vitse-prezidentliyə namizədlər üçün Milli Assambleyanın üzv-

lüyü istisna olmaqla, dövlət başçısı seçilməsi üçün qeyd 

olunan şərtlərə uyğun tələblər qoyulur. 

20 mart 1997-ci ildən vitse-prezident Vətənpərvər İstiqa-

mətlənmə  və Yaradıcılıq Naminə Alyansı Partiyasının  təm-

silçisi xanım İsatu Niye Saididir. 

Qanunverici hakimiyyət: Konstitusiyaya görə bir palatalı 

53 yerlik Milli Assambleyadır. Parlamentə 48 deputat birman-

datlı dairələrdən seçilir, 5 üzv isə prezident tərəfindən təyin 

olunur. Ölkə ərazisində ən azı bir il yaşayan, ingilis dilini bilən 

və yaşı 21-dən az olmayan şəxslər 5 il müddətinə  Milli 

Assambleyaya üzv seçilə bilərlər. 

Qanunların qəbulu, dövlət büdcəsinin təsdiq edilməsi, icra 

hakimiyyəti ilə qarşılıqlı  nəzarət mexanizminin tətbiqi və s. 

məsələlər Parlamentin səlahiyyətlərinə aiddir. 

Milli Assambleyanın hazırkı, sayca 9-cu sədri 2010-cu ilin 

noyabr ayından etibarən Abdulla Bojanqdır. 

---

ДЦНЙА ЮЛКЯЛЯРИНИН МЦАСИР СИЙАСИ СИСТЕМЛЯРИ

 

 

 

193 

29 mart 2012-ci il tarixində keçirilmiş son Parlament 

seçkiləri nəticəsində qalib gəlmiş ölkənin  əsas siyasi parti-

yaları: 

Vətənpərvər İstiqamətlənmə və Yaradıcılıq Naminə Alyans 

– 43 yer, 

Milli Barışıq Partiyası – 1, 

Müstəqillər – 4. 

Məhkəmə hakimiyyəti:  Ölkədə  məhkəmə-hüquq sistemi 

ingilis ümumi hüquq normalarına, habelə müsəlmanlar 

arasında məhkəmə çəkişmələri zamanı istifadə edilən və Şəriət 

elementlərini özündə ehtiva edən Milli Assambleyanın qanun-

vericilik aktlarına əsaslanır.  

Qambiyada məhkəmə hakimiyyəti  Ali Məhkəmə, Apelya-

siya Məhkəməsi, Yüksək Məhkəmə, Xüsusi Cinayət Məhkəməsi, 

Magistrat və dairə məhkəmələri tərəfindən həyata keçirilir.  

 

 

 

---