Təsisçi: “Hədəf” nəşrləri Baş redaktor: fil.ü. f d., dos. Şəmil Sadiq Redaktor
Yüklə 9,34 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Seyid Hüseyn
əlyazmalar oxunur 113 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 112 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 XX əsrin ən maraqlı nasirlərindən biri və bir çox qələm sahiblərimiz kimi repressiya qurbanı olan Seyid Hüseynin faciəli həyatı da, sonluğu da ədəbiyyatsevərlərə bəllidir. Onun yaradıcılıq nümunələri – hekayələri müstəqillik dövrü oxucularına dəfələrlə təqdim olunub. Lakin arxivlərimizdə hələ də bu çoxşaxəli yaradıcılığa malik olan qələm sahibinin dərc edilməmiş sənət nümunələri vardır: Təqdimatında və şərhində, tərcüməsində dərc olunan əsərlər də daxil olmaqla... Onlardan birini – Viktorin Orinin “Diş ağrısı, yaxud zavallı Matoren”i Seyid Hüseynin düzəlişləri ilə (tərcüməçi Təkəzadə Səid) sizə təqdim edirik. Onu da qeyd edək ki, 1912- ci ildə əski əlifba ilə dərc edilmiş əsəri əski əlifbadan Könül Nəhmətova transfoneliterasiya etdi. Viktorin Ori DİŞ AĞRISI, YAXUD ZAVALLI MATOREN ETİZAD İ ş bu gözəl hekayənin caiz əhəmiyyət olan məzmunu və nətayecindən bizim Qafqaz türkləri də məhrum olmayıb ondan məəssəfiz olmaq üçün əsl şivəsini dəyişib kəndi şivəmizə salmaqdan möhtərəm mütərcim cənablarından üzr istiyoruz. Seyid Hüseyn Matoren işlərinin kəsrətindən axşam təmamı üçün evinə gecikmiş, iştəhası da nəhayət, dərəcədə qələbə etmiş idi. Təəccüb etməyiniz, çünki bu zavallı adam gün çıxandan qüruba qədər meşədə qış üçün kəsib doğradığı odunları məhəl məxsusinə səliqə ilə yerləşdirməklə vəqtini keçirdi. Mədəsinin fövqəladə qüvvətli olduğu hər gecə dəxi məlum idi. Özü evdə olmayan zaman Jaqlin adlı övrəti evinin təzbinatını tənzim və hər tərəfi silib-süpürdükdən sonra şorbasını da bişirmiş idi. Jaqlin həm iş görər, həm də qonşuları ilə çənə yarışdırmaqdan – yəni danışmaqdan geri qalmazdı. Heyfa ki, biçarə övrətciyəz yanşaqlığın bir parə şayan təəssüf olan halətini bilmiyordu. Jaqlinin himmət və səyi ilə nəfis şorbası süfrə üzərinə qonuldu. Buxarı, iyi otağın içini doldurmağa başladı. Sahibi Maturan bir az yorğunluğunu aldıqdan sonra süfrəyə üzbəüz oturdular. Şorbadan çıxan lətif qoxu Matorenin məşaminə vasil olduqca məmnuniyyəti, iştahası bir qat daha artırdı. Ah! Böylə təamı kim arzu etməz?! Jaqlin işvəbazilə bir tövr ilə zövcünün çuğuru şorba ilə ləbaləb doldurdu. Maturan şiddəti cəvədən ruzi-buzi görmədən insanlar kibi bir tələsiklik ilə qaşığı isti şorbaya batırıb və bilafasilə içirdi. *** Eyvah! Birdən-birə “Ay!”, “Ay!” deyə çığırmağa başlayınca Jaqlin heyrətə düçar olaraq əlində tutmaqda olan şorba kasasının qapağını birdən-birə buraxmasıyla kasa parçalanıb masanın üzərinə yayıldı. – Nə var, nə oldu sənə? – dedi. Matoren səsinin gərçi çıxdığı qədər çığıraraq ayaqlarını yerə peydərpey vura- vura: əlyazmalar oxunur 113 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 112 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 – Ah, dişim! Ah! Ah! – deyirdi. – Dişinə nə oldu? – Ah!.. Dişim!.. Dişim!.. Maturan ağzından bir çaqıl daşı çıxarıb kamal qəzəblə arvadına göstərərk: – Şorbanın içində bu daşın nə işi var? Bəli, zavallı adamcığaz çox haqlı idi. Ağrının şiddətindən bu şikayətli cümləni təkrar ediyordu. Həqiqətdə bu, Jaqlinin diqqətsizliyindən idi. Əgər qonşusu Jətərut ilə boşboğazlıq edərək vəqtini keçirməyib düyünü layiqlə təmizləmiş olsaydı, biltəbii şorbanın içində daş filan bulunmaz; əri də bu hərəkətə düçar olmazdı! Jaqlin qəbahətini və haqsızlığını anladı. Özünü təmizliyə və ərini təlliyə və təskinə cürət etdisə də, biçarə Maturan zövcəsinin böylə nümayişlərinə əsla əhəmiyyət verməyirdi. Nəhayət, çətinliklə bir səndəlyəyə oturdu. Başını iki əllərinin içinə alıb, həzin-həzin zarımağa başladı: – Ah! Ah! Ah! Getdikcə dişimin ağrısı artır!.. Avam arasında tütün çəkmək diş ağrısını sakitləşdirir deyə iddia olunduğundan Jaqlin də kişisinə dedi: – Ah, zavallı qocacığım! Çubuğunu doldurub versəm, çəkərmisən? – Ver görüm! Maturan çubuğu alıb artıq qəzəb ilə çəkməyə başladı. Çubuğundan çıxan kəsif dumanlar dişinin ortasında qaldı. Vahiqa ki tütün təsir etmiş olmadığından yüzü-gözü getdikcə şişirdi. Aliəltualuali: – Ay! Ay! Ay! Şimdi də bütün çənəm sızlıyor! Aman? ya rəbbi, ölürəm! Yüzüm büsbütün şiçir! – diyordu. Fəqir Maturanın bu halına gülməyiniz! Zira diş ağrısı ağrıların ən şiddətlisidir. Həqiqətən də zavallı adamcığaz şayani- mərhəmət bir halda idi. Jaqlin ərinin bu fəlakətli halını gördükcə diqqətsizliyindən peşimançılıq çəkirdi. Ərinin yüzünü sarımaq üçün güllü dəsmallarından ən sevdiyini, ən gözəlini seçib gətirdi. Gözəlcə qatladıqdan sonra Maturanın yüzünə sarıyıb dəsmalın hər iki ucunu da zərifanə dügümlədi. Jaqlin bu vəzifəsini ifa etdikdən sonra qayət müşfiqanə dedi: – Qocacığım! İstərsən ağzına bir az araq alıb qarqara et. Jəmtərutən dişi ağrıdıqca araq qullanıyor, təsirini də görürmüş. Haydı, qocacığım, bir dəfə təcrübə edəlim! Maturana göstərilən əlacların heç biri faydabəxş olmayırdı. İlk bir şüşəni bu surıtlə israf etdiyi üçün ciddətən öz özünü məzəmmətliyordu. Çünki artıq dərəcədə qənaətkar idi. Maturan bu təcrübənin faydasını gördü. Daha doğrusu, bu şüşə arağın təsirindən sərməst olduğundan dişinin ağrısını qabaqkı qədər hiss etməyirdi. Jaqlin tədbirinin səmərəbəxş olduğunu görüncə məğrur və məsrur olmağa başladı. Fəqət çox keçmədən məsruriyyəti küdurətə mübəddəl oldu. Çünki bir yarım saat sonra Maturanın ağrısı təzədən başlamasından şikayətamiz cümlələr ilə deyinməyə başladı. Jaqlin xatirinə bir tədbir gəlməsilə həman saat bir qab soyuq su çəkib gətirdi. Guya soyuq suyun diş ağrısına çox nəfi olduğunu birindən eşitmiş idi. Daima itaətdə olub söylənilən şeyi icra etməyə tərəddüd etməyən zavallı Maturan zövcəsinin əmri ilə yenə başını su qabının içinə saldı. Başını suya salar-salmaz can xaraşanə bir səda ilə: – Ah!... Aman, aman!.. Qızarmış şişdən daha bədtər imiş!.. Ay, dişim!... Ay, ay, ay!.. – deyə vaveylaya başladı. Jaqlin bu tədbirin axırıncı təsirindən bir çarə olacağı ümidində idisə də, əksini görəndə pək mütəəssir olub qəmli-qəmli dedi ki: – Ah zavallı qocacığım! Bu da mı fayda etmədi?!.. Jaqlinin bu sözü cavabsız qaldı. Bir müddət fikirləşdi. Xatirinə bir şey gəldi. Birdən-birə yerindən sıçrayıb: – Artıq bu səfər tapdım. Mətafən istidən həz edəcəksən, bundan əminəm, – deyərək otaqdan çıxıb qaib oldu. Beş-on dəqiqədən sonra qayıtdı. Maturanı alıb qayət isti etdiyi bir ocağın yanına götürərək dedi ki: – Yüzünü oda tut, qocacığım!.. Bax, istidən nə qədər xoşdil olursan!... Yüklə 9,34 Kb. Dostları ilə paylaş:
|